2:0 Յայնմ ժամանակի էր եւ Հայոց աշխարհին թագաւոր Գագիկ որդի Աշոտոյ, եղբայր Սմբատայ եւ Գուրգենայ, ի ցեղէն Բագրատունւոյ, այր հզօր եւ յաղթօղ ի պատերազմունս. սա ի խաղաղութեան կալաւ զաշխարհս Հայոց:

 2:0 In that period the king of the land of Armenia was Gagik [I, 989-1020], son of Ashot, brother of Smbat and Gurgen, from the Bagratid clan, a man mighty and successful in warfare. He had kept the land of Armenia in peace:

2:1 Ի սորա ժամանակս պայծառացան կարգք եկեղեցւոյ, եւ լուսաւորեցան մանկունք ուխտի սրբութեան. ի սորա աւուրս «Լցաւ երկիր գիտութեամբ տեառն՝ իբրեւ զջուրս բազումս որ ծածկեն զծովս» [Ես. ԺԱ 9] ըստ մարգարէին կանխաձայնութեան։ Քանզի ունէր զաթոռ հայրապետութեան տէր Սարգիս, սնեալ սրբութեամբ ի ծոց եկեղեցւոյ եւ վարժեալ կրօնաւորական ճգնութեամբ ի կրօնաստանն՝ որ կոչի Սեւանայ կղզի:

 2:1 In his day the orders of the Church shone forth, and priests of the Holy Oath (the Church) were illuminated. In his time, it was as the prophet predicted: “The earth was full of the knowledge of the Lord as the waters cover the sea.” For the patriarchal throne was occupied by lord Sargis who had been nourished with holiness in the bosom of the Church and schooled in religious asceticism at the monastery called Sevan island:

2:2 զոր շնորհիւն Աստուծոյ կոչեն ըստ արժանաւորութեան. եւ նստուցանեն յաթոռ մերոյ Լուսաւորչին. որ նորին կարգօքն քաղաքավարեալ ի մարմնի, բարի հանդիսիւք աւարտեաց զկեանս իւր:

 2:2 By the grace of God, they summoned (Sargis) in accordance with his merits, and seated him on the throne of our Illuminator. (Like Gregory the Illuminator, Sargis), having spent his life doing good deeds, ended his life:

2:3 Եւ էին յայնմ ժամանակի վարդապետք՝ Սարգիս եւ Տիրանուն եւ Յենովք, որ կաթուղիկոսարանին էին վարդապետք. եւ Սամուէլ, որ Կամրջացն Ձորոյ վանացն առաջնորդութեամբ հովուէր. եւ Յովսէփ որ Հնձուց վանացն էր նախագահ. եւ Ստեփաննոս Տարօնացին որ զաշխարհապատում գիրսն շարագրեաց սքանչելի յօրինուածովք, սկսեալ ի մարդն առաջին եւ գայ բովանդակէ զպատմութիւն իւր ի վախճան Գագկայ, վասն որոյ պատմութիւնս է:

 2:3 At that time there were (many noteworthy) vardapets (doctors of the Church) (such as) Sargis, Tiranun and Yenovk’ who were vardapets at the kat’oghikosate; Samuel, who directed the monastery of Kamrjac’ Jor; Yovsep’, the primate of Hnjuc’ monastery; Step’annos Taronac’i, who wrote a history of the world in a marvellous style, beginning with the first man and concluding with the death of Gagik, about whom this (present) history is concerned:

2:4 եւ Յովհաննէս ի նոյն գաւառէ, զոր վերադիր անուամբ Կոզեռն կոչէին, որ զհաւատոյ գիրսն գրեաց. եւ Գրիգոր յոյժ իմաստունն բանիւք. եւ այլք բազումք, յորոց աւուրս բարձրանայր յոյժ եղջիւր եկեղեցւոյ ուղղափառ խոստովանութեամբ:

 2:4 Yovhannes from the same district (Taron) who was nicknamed Kozern, who wrote a book on the faith; and Grigor an exceedingly learned man, and many others, who in their time greatly elevated the horn of the Church with orthodox confession:

2:5 Իսկ որք խէթ աչօք հայէին ի մեզ, ի սոցա վարդապետական հանդիսիցն կորակնեալք իբրեւ զմկունս ի ծակս որմոց սողոսկեալ մտանէին։ Եւ այսոքիկ այսքան:

 2:5 Those who look upon us with distrust (would be) humiliated by the doctrinal works of these (scholars) and (should) crawl into holes in the walls like mice. Enough on this matter:

2:6 Իսկ թագաւորն Գագիկ յերկար ժամանակաւ վարեալ զթագաւորութիւնն, եւ բարի յիշատակաց արժանի լեալ, ի խորին ծերութեան լուծանէ զկեանս իւր. եւ պայազատեն զիշխանութիւնն որդիք նորա Սմբատ՝ զոր Յովհաննէս կոչէին, եւ Աշոտ նորին հարազատն:

 2:6 Now king Gagik reigned for a long time and died in hoary old age, being worthy of a fine remembrance. (Gagik’s) sons, Smbat, who was called Yovhannes, and his brother Ashot, inherited his principality:

2:7 Եւ էր Սմբատ մարմնով հարստի եւ յոյժ թանձր, բայց իմաստութեամբ ասեն առաւել գոլ քան զյոգունս. իսկ Աշոտ բարեկարգ ունելով զդիրս մարմնոյն, քաջասիրտ եւ պատերազմասէր գոլով:

 2:7 Smbat was physically large and quite fat, but they say that he was more learned than many; while Ashot was handsome, stout-hearted and warlike:

2:8 Սոքա ընդ միմեանս անկեալք հակառակութեամբ վասն բաժնից երկրին՝ կարօտացան իրաւանց եւ դատաստանի։ Որոց եկեալ թագաւորն Ափխազաց Գէորգի՝ ի խաղաղութիւն համոզեաց զնոսա. եւ տայ բաժին երկանուանն Սմբատայ՝ զամուրն Անի եւ որ շուրջ զնովաւ գաւառք, վասն անդրանկութեանն. իսկ Աշոտոյ զներքին կողմն աշխարհին՝ որ հայի ի վերայ Պարսից եւ Վրաց:

 2:8 They fell into disagreement with each other regarding the division of the country, and stood in need of laws and judgement. So Georgi, king of Abkhazia, came and reconciled them. He gave to the doubly-named Smbat as his share the stronghold of Ani and the districts surrounding it, on account of (Smbat’s) seniority. He gave the lower part of the land, facing Persia and Georgia, to Ashot:

2:9 Եւ հաւանեալ Սմբատ դարձաւ ի քաղաքն իւր. եւ ի ճանապարհին իջեւանս արարեալ վասն ծանրութեան մարմնոյն, յանհոգս ննջէր. իսկ մի ոմն յիշխանացն ի կողմանէն Աշոտոյ՝ ի դատ կացեալ առաջի Գէորգէ, ասէ՝ թէ Շատիկ իմ բնական տեղի է, զոր անիրաւաբար տարաւ յինէն Սմբատ:

 2:9 Smbat accepted this and was returning to his city. On the way, he dismounted to spend the night because of the weight of his body, and he slept unconcernedly. Now a certain one of the princes on Ashot’s side came before Georgi for judgement, saying: “Shatik, which Smbat unjustly took from me, is my own place:

2:10 Զոր լուեալ Գէորգէ, մեծասաստ ցասմամբ ի բարկութիւն բրդեալ՝ զօրս առաքեաց զկնի նորա. որք եկեալ հեղան յանկարծուստ ի վերայ նորա, եւ նա վասն ծանրութեան մարմնոյն ոչ կարաց նստել յերիվարն:

 2:10 When Georgi heard this, greatly angered and enraged he sent a force after (Smbat). They came and pounced upon him unexpectedly. But because of his great physical weight, (Smbat) was unable to mount a horse:

2:11 Իսկ իշխանքն որ զհետ նորա, քաջապէս ի փախուստ դարձեալ՝ բազում կոյտս դիականց զհետ մտելոցն ի ճանապարհին կացուցանէին մինչեւ ի դուռն Անւոյ:

 2:11 Now the princes who were with (Smbat) quickly took to flight, but their pursuers littered the road all the way up to the gate of Ani with corpses:

2:12 Եւ անտի դարձեալ, զեկեղեցիս կաթուղիկոսարանին ի զարդուց կապուտ կողոպուտ արարին. եւ զբեւեռս խաչիցն. հանեալ՝ նախատանօք ասէին՝ թէ Տանիմք եւ ձիոցն լուսին առնեմք. զոր ի դիպող ժամու հատոյց նոցա արդարադատն Աստուած ի ձեռն Հոռոմոց, զոր յիւրում տեղւոջն ասասցուք:

 2:12 The pursuers then turned back, stripped and plundered the adornments of the churches of the kat’oghikosate, unnailed the crosses, and said insultingly: “We shall take and make horse-shoes (from them).” But at the appropriate time righteous God punished them by means of the Byzantines, as we shall relate in (the proper) place:

2:13 Իսկ զՍմբատ կալեալ տարան առ Գէորգի, զոր հրամայեաց ունել ի պահեստի. եւ ապա առեալ երիս բերդս՝ արձակեաց զնա:

 2:13 As for Smbat, they took him to Georgi who ordered that he be put in prison. But then, having taken three fortresses from (Smbat), he released him:

2:14 Իսկ Աշոտ՝ վասն զի որ շուրջ զսահմանաւ նորա մեծամեծք էին, զբազումս ի տեղեաց նորա տարեալ էին անիրաւաբար, առ որս ոչ կարաց համբերել. վասն որոյ թողեալ զաշխարհն՝ երթեալ հասանէ ի դուռն թագաւորին Հոռոմոց. եւ հաճոյ եղեալ նմա՝ խնդրէր զօրս յօգնականութիւն, եւ առեալ գայ անցանէ յաշխարհն իւր:

 2:14 Now because there were grandees in the environs (of Ashot’s holdings) they unjustly took many places from him. He was unable to bear this, and so left his land and went to the court of the Byzantine emperor. Since he pleased him, (Ashot) requested auxiliary troops. He took them and came to his own land:

2:15 Եւ յաջողեալ նմա յԱստուծոյ, տիրէ բազում գաւառաց եւ բերդից. եւ զօրանայ քան զամենեսեան, որ յառաջ քան զնա էին. մինչ զի բազումք ի մեծամեծացն՝ զհայրենի տեղիս իւրեանց ի նա թողեալ, նմա զանձինս կամօք ի հնազանդութիւն ետուն։ Մինչեւ ցայս վայր պատմութիւնս մեզ հեշտալի է:

 2:15 God helped him to master many districts and fortresses and to grow stronger than all who had come before him. So much so, that many of the grandees left their patrimonial places to him and voluntarily submitted to him. Up to this point the narration is pleasing:

2:16 Իսկ ի չորեքհարիւր վաթսուն եւ եօթն ամի թուականիս մերոյ՝ առաքէ ինքնակալ թագաւորն զնիկոմիտացի իշխան ոմն, որ եկեալ մարդահարկ արկանէ յերկրիս. եւ ժողովեալ բազմութիւն մարդկան՝ սկիզբն առնէ վերստին շինելոյ զԹէոդոսուպօլիս:

 2:16 In [467] of our era [1018] the emperor (of Byzantium) sent a certain Nicomedian prince who came and placed a capitation tax (mardahark) on the country, and, assembling a multitude of men, began reconstructing Theodosiopolis (T’eodosupolis, Karin, Erzerum:

2:17 Եւ ի չորեքհարիւր վաթսուն եւ ութ թուականին՝ ձեռնադրի տէր Պետրոս ի կաթողիկոսութիւն առ կենօքն տէր Սարգսի։ Եւ ի չորեքհարիւր եօթանասուն թուականին՝ դարձեալ խաղայ ինքնակալ թագաւորն ծանր զօրու եւ գայ յարեւելս:

 2:17 In [468] [1019] lord Petros (Petros I Getadardz), [1019-1058] was ordained kat’oghikos during the lifetime of lord Sargis. And in [470] [1021] once more the emperor came to the East with a large army:

2:18 Եւ եկեալ իջեւանս առնէ յընդարձակ դաշտն Կարնոյ. եւ առաքէ դեսպանս առ Գէորգի վրաց իշխեցօղն, գալ ինքեան ի հնազանդութիւն։ Քանզի եւ եպիսկոպոս ոմն վրացի ազգաւ՝ որ նստէր ի քաղաքն Վաղարշակերտ, երթեալ թագաւորին ընդառաջ, վստահութիւն տայր բանից, թէ Յորժամ յԵկեղեաց կամ ի Կարին ելանես, քեզ ընդառաջ գայ:

 2:18 He came and encamped in the large plain of Karin, and sent emissaries to Georgi—who was ruling the Georgians—to come to him and submit. For a certain bishop of Georgian nationality who resided in the city of Vagharshakert, had gone to the emperor and assured him that “When you come to Ekegheac’ or Karin, (Georgi) will come before you:

2:19 Եւ նա նորա բանիցն հաւատացեալ, եւ յայն ապաստան՝ մնայր նորա գալստեանն օթեւանէ յօթեւանս փոխելով։ Այլ նա ոչ առնոյր յանձն գալ ի կոչ թագաւորին. քանզի բազումք ի նորայոցն ահ արկանէին նմա, թէ ի տեսանելն զքեզ՝ կամ մեռանիս, կամ արգելական առնէ, եւ ոչ ժամանես ի քո պատիւն:

 2:19 And (Basil) believed him, and placed his hopes on that (happening). He awaited (Georgi’s) arrival, moving from lodging-place to lodging-place. But (Georgi) did not agree to come at the emperor’s summons, for many of his people had frightened him (by saying): “When he sees you, either you will die, or he will shackle you and you shall not receive your honor:

2:20 Իսկ թագաւորն անցեալ ի Բասեան, երկուս եւ երիս պատգամաւորս առաքէ, քանզի յոյժ կամէր խաղաղութեամբ վճարել զիւր ճանապարհորդութիւնն, եւ աշխարհի մնալ ի շինութեան:

 2:20 Now the emperor, crossing over to Bagean, sent messengers (to Georgi) two and three times, since he greatly desired that his journey end in peace and that the land remain in a flourishing state:

2:21 Ապա ի սպառել պատգամաւորացն, ի բարկութիւն շարժեալ թագաւորն՝ հրաման տայր հրով եւ սրով եւ գերութեամբ ապականել զմեծ աւանն՝ որ կոչի Օկօմի, եւ որ շուրջ զնովաւ գիւղք եւ ագարակք որ ի բաժնին էին. զորոյ զգերիսն առեալ, հրաման տայ խաղացուցանել ի գաւառն Խաղտեաց, եւ ինքն դէմ եդեալ անցանէ ընդ Բասեան, եւ հասանէ ի գաւառն Վանանդ, ի Կարմիր Փորակ:

 2:21 However, when the sending of messages had ended in vain, the emperor, moved to anger, ordered that the great awan (“hamlet”) known as Okomi and the villages and fields ( agarakk’) around it and belonging to it be disfigured through fire, sword, and captivity. He ordered the captives to be taken to Xaghteac’ district, while he himself crossed Basean and reached Karmir P’orak in the Vanand district:

2:22 Իսկ Գէորգի դիպօղ ժամ գտեալ՝ հասանէ ի վերայ քաղաքին Ուխթեաց, եւ հրամայէ զօրացն հրով կիզուլ զգեղեցիկ դաստակերտս նորա, եւ յաւարի վարել զինչս նորա, բայց մարդոյ մի՛ ինչ մեղանչել:

 2:22 Now Georgi, having found an appropriate time, went against the city of Uxt’ik’ and ordered his troops to scorch its beautiful estates with fire, and to loot its goods, but not to injure a single person:

2:23 Իբրեւ լուաւ զայս թագաւորն, եւս քան զեւս ի բարկութիւն բրդեալ՝ դառնայ ի վերայ նորա. եւ պատահեալ զօրքն միմեանց մերձ ի ծովակն որ կոչի Պաղակացիս, ահագին դղրդմամբ զմիմեանս հարկանէին:

 2:23 When the emperor heard this he became increasingly enraged, and turned back against him. The two armies met near the small lake called Paghakac’is, and clashed with a frightful roar:

2:24 Ուստի ի շողալ սուսերացն եւ ի փայլիւն սաղաւարտացն՝ հրոյ փայլատակունք զլերամբն անկանէին, եւ ի կոփիւն սուսերացն կայծակունք հրոյ հատեալ՝ յերկիր անկանէին։ Ընդ որս եւ ինքն իսկ թագաւորն նայեցեալ՝ զարմանայր ընդ քաջութիւն պատերազմողացն, զի իբրեւ զյորձանս գետոց ընդ վիմի հարեալ, այնպէս զօրքն Հոռոմոց ընդ նոսա հարեալ՝ ընդ կրունկն դառնային:

 2:24 The flashing of swords and glittering of helmets sent fiery sparks flying about the mountain, and blazing sparks from the clash of swords fell to the ground. Looking upon this all, the emperor himself was astonished at the bravery of the combatants for, just as the rapids of a river strike against a rock, so did the Byzantine army strike against them, turning them to flight:

2:25 Յորում տեղւոջ մեռաւ մեծ իշխանն Ըռատ, մօրից պատահեալ երիվարին՝ ոչ կարաց անցանել. յորոյ վերայ սուր եղեալ սպանին զգովելի անձնն, որ մեծ սուգ հասոյց տանն Տայոց:

 2:25 In that spot the great prince Erhat died, because his horse fell into a swamp, and was unable to pass. They attacked that praiseworthy individual and slew him with swords, (an act) which caused great mourning to the House of Tayk’:

2:26 Իսկ Գէորգի զօրօքն իւրովք երթեալ ամրանայ յամուրն Ափխազաց. եւ թագաւորն ընդ չորս կողմանս աշխարհին զօրս առաքէ, ասպատակս արձակէ, պատուէր տայ մեծասաստ հրամանաւ մի՛ ողորմել ծերոյն եւ մի՛ երիտասարդին, մի՛ տղային եւ մի՛ հասակաւ կատարելոյն, մի՛ առն եւ մի՛ կնոջ, եւ մի՛ ամենեւին ամենայն հասակի. եւ այսու ձեռնարկութեամբ քանդեալ ապականէ գաւառս երկոտասան:

 2:26 Now Georgi went with his troops and secured himself into the stronghold of Abkhazia. Meanwhile the emperor sent troops to the four directions of the land, commanding them with a wrathful order not to spare either old or young, neither child nor adult, neither man nor woman nor anybody. And in this way he demolished and polluted [12] districts:

2:27 Յորս էր տեսանել տեսութիւն ողորմելի եւ բազում արտասուաց արժանի. քանզի բարձրաձեղուն ապարանք արքունաշէն տաճարաց՝ որք մեծամեծ ծախիւք եւ հնարագիտութեամբ ճարտարաց՝ ի սքանչանս տեսողաց եւ ի վայելս ուրախութեան բնակողացն շինեալ էին, հրայրեացք անկեալ կործանեցան, եւ որք նոցին տեարքն՝ առ նմին սրակոտորք:

 2:27 It was a pitiful scene there and one worthy of many tears. For the lofty regal palaces which had been constructed with very great expense and with the craft of architects, (creating) wonder in the beholder and joy in the occupants, fell down, gutted by flames, while their lords fell before them, stabbed by swords. Alas this narration, alas, this wicked deed:

2:28 Աւա՜ղ պատմութեանս, աւա՜ղ չար արարուածին. զիա՞րդ կարացից ես աղքատս գիտութեամբ եւ տխմարս քան զամենեսեան ընդ գրով արկանել զայն ժամու զլեալսն, եւ կամ ողբալ ըստ արժանւոյն զմեր թշուառութիւնս. այսոքիկ Երեմիայի հոգւոյն են, որ գիտէ զողբսն ըստ թշուառութեանն յօրինել:

 2:28 How can I, poor in wisdom and more ignorant than anyone else, put into writing how things were at that moment, or how can I lament our misfortunes in a fitting way? (This task belongs) to the spirit of Jeremiah who knew how to fashion laments to suit the misfortune:

2:29 Բայց մեք խուն բանիւք զերկայնս զայսոսիկ արձանացուցանեմք զպատմութիւնս ի լուր լսելեաց ազգի՝ որ գալոց է. որպէս զի որդիք որ ծնանիցին՝ յարիցեն եւ պատմեսցեն զայս որդւոց իւրեանց. որպէս զի մի՛ մոռասցին զգործս Աստուծոյ, որ արդար կշռով հատուցանէ ամենեցուն՝ որք խստորին յիրաւանց նորա, ըստ Յոբայ բանիցն. «Հատուսցէ, ասէ, յանդիման ատելեացն իւրոց, եւ ոչ յամեցուսցէ:

 2:29 But we are recording these lengthy events in brief for the benefit of the generations coming (after us), so that when children are born and grow up they will relate this to their children so that they not forget the acts of God Who justly requites all that stray from His laws, as Job note: “He shall requite those who hate Him, and not delay:

2:30 Արդ ե՛կ համարեա՛ ինձ զօրինակն զայն ժամու արարուածին եւ զպատուական եւ զհարկաւոր ալիս ծերոցն ընդ արիւն եւ ընդ ապաժոյժ թաթաւեալ, զերիտասարդսն սրակոտորս, զանթիւ եւ զանհամար զաչացուսն զորոց զլուսարանս խաւարեցուցին:

 2:30 Come now and tally up for me the numbers (slain) at that time: the venerable, respectworthy elderly who fell, their white hairs stained with blood; the youths stabbed to death with swords, the countless incalculable eyes which were blinded:

2:31 Կարծեմ թէ այսոքիկ ի դէպ անց ընդ նոսա, փոխանակ զի զարքունադրոշմ նշանին բեւեռսն հանեալ ի դուռն սուրբ կաթուղիկէին, նախատանօք ասէին՝ լուսին առնել երիվարացն. այս իրաւամբք անց ընդ նոսա, եւ որ առ սոքօք դառն տեսութիւնն:

 2:31 It seems to me that these things befell them in return for removing the nails of the regal Symbol (the Cross) from the door of the blessed cathedral and saying insultingly, “We shall make horse-shoes out of it.” This bitter lesson befell them and those with them, deservedly:

2:32 Ազատ կանայք ի հրապարակ ելեալ, եւ զքօղն ի գլխոցն ի բաց առեալ, անպատկառ ընդդէմ արեւու ի խայտառականս անկեալ. եւ որք հետի ոտիւք ի տես հիւանդաց կամ յուխտի տեղիս հազիւ երթային, այժմ մերկ գլխով եւ ոտամբ առաջի գերչացն գնան, մերկ ի զարդուց, անկեալ ի պատուոյ, մատնեալ ընդ բիւր անարգանօք:

 2:32 Azat women, having come forth, their veils removed from their heads, were shamelessly disgraced in the open sunlight. Those who had hardly been able to travel on foot to visit the sick or to go to a place of pilgrimage, now bare-headed and barefoot went before the captors, stripped of adornments, having fallen from honor, and subject to myriad humiliations:

2:33 Իսկ զկաթնասուն տղայսն, զկէսն ի գրկաց մարցն առեալ զքարի հարկանէին. եւ զայլս ի գիրկս մարցն աշտէիւք խոցեալ՝ ընդ կաթն մարցն զարիւն մանկանցն խառնէին. եւ զկէսս ի կիցս ճանապարհացն ընկեցեալ ի սմբակս երիվարացն՝ առ հասարակ սատակէին:

 2:33 Of the suckling babes, some were torn from their mothers’ embrace and hurled against the rocks, while others were pierced by lances in their mothers’ arms, such that the mothers’ milk mingled with the babies’ blood. Yet others were thrown down at crossroads, trampled under horses’ hooves, and they died, everyone:

2:34 Ո՜վ Աստուած քո յայնժամ ներողութեանն. ո՜վ թագաւորին անողորմ հրամանատուութեանն։ Սակայն այսու ամենայնիւ ո՛չ շիջաւ բարկութիւն նորա. այլ տակաւին ձեռն իւր բարձրացեալ է ա՛յլս ի վերայ սորին յաւելուլ չարիս։ Եւ այսու գործով զբարեշէն երկիրն անմարդի արարեալ՝ յաւեր յամայի կացուցանէր մինչեւ ի գալ ձմերայնոյն:

 2:34 Oh God, (for) Your forgiveness at that time! Oh the merciless commands of the king! But despite all of this, (Basil’s) anger did not fade, rather, he continued to raise his hand and to visit on them yet more evil. And through this deed he made the well-cultivated country devoid of people, a devastated wasteland, until the onset of winter:

2:35 Բայց ո՛չ գիտեմ որպիսի՛ օրինակաւ անց ընդ նոսա այս ամենայն՝ եթէ ըստ կարգի խրատու, եթէ վասն առաւելեալ ամբարշտութեանց բնակչաց երկրին, եթէ վասն դժնեայ բարուց արեւմտական զօրացն ի խուժադուժ ազգաց ժողովելոցն։ Իսկ թագաւորն դառնայ ի ձմերոցն ի մարմանդսն Պոնդոսի, եւ իջեալ ի գաւառն Խաղտեաց՝ երեկօթս առնէ:

 2:35 I do not know why all of this befell them, whether it was a fitting lesson for the excessive impiety of the country’s inhabitants, or whether it resulted from the fierce behavior of the western troops which had been gathered from barbaric (xuzhaduzh) peoples. Now the emperor turned to his wintering quarters in temperate Pontus, he encamped in the Xaghteac’ district and passed the night:

2:36 Որում զհետ եկեալ հայրապետին Պետրոսի՝ հանդիպի նմա յաւուրս Աստուածայայտնութեան մեծի տօնին, եւ մեծարեալ պատուի ի նմանէ:

 2:36 Patriarch Petros followed after him and met him on the great feast-day of the Revelation of God, and was exalted by him:

2:37 Իսկ ի լուսաւորութեան աւուրն, յորում օրէն է քրիստոնէից թագաւորաց եւ իշխանաց ի բարեպաշտութեան կացելոց՝ զի ընդ առաջնորդս եկեղեցւոյ հաւասարեն զանձինս, եւ հետի ոտիւք ի ջուրս իջանեն, եւ անդ կատարեն զխորհուրդ տէրունական մկրտութեանն՝ արդ ի հանդիպման աւուրն՝ հրամայէ թագաւորն հայրապետին Պետրոսի օրհնել զջուրն ըստ մերոյ կանոնիս, եւ Հոռոմոց եպիսկոպոսացն, որ անդ դիպեցան՝ ըստ իւրեանց կանոնին:

 2:37 On the day of the Revelation, the day when the Christian kings and princes are pious, making themselves equal to the directors of the Church, descending to the waters on foot and performing there the sacrament of the Lord’s baptism, on that day, the emperor commanded the patriarch Petros to bless the waters in accordance with our (Armenian) canons, while the Byzantine bishops who happened to be there (were to celebrate) in accordance with their canons:

2:38 Եւ ի հեղուլ հայրապետին զտէրունական իւղն ի ջուրսն, ցնցուղս լուսոյ ճառագայթից յանկարծակի ծագեաց ի ջուրցն. զոր տեսին առ հասարակ ամենեքեան, եւ փառաւորեցին զԱստուած. եւ բարձրացաւ եղջիւր հաւատոյս մերոյ։ Եւ եւս առաւել պատուով մեծարեալ ի թագաւորէն եւ ի սպայիցն հայրապետն Պետրոս դառնայ ի տուն իւր:

 2:38 When the patriarch sprinkled holy chrism on the water, suddenly rays of light streamed forth from the waters. Everyone saw this and glorified God, and the horn of our faith was raised up. Then, yet more honored by the emperor and the officers, patriarch Petros returned to his home:

2:39 Բայց անդ եղեւ Հայոց կորստեան գիր եւ նամակ. քանզի Յովհաննէս պատուէր տուեալ էր հայրապետին, եթէ՝ Գրէ գիր եւ տո՛ւր կտակ թագաւորին, զի յետ իմոյ վախճանին՝ զիմ քաղաքս եւ զերկիրս նմա տաց ի ժառանգութիւն. քանզի իւր ոչ գոյր որդի թագակալ թագաւորութեանն. վասն զի որդին նորա Երկաթ վաղ վախճանեցաւ, եւ չժամանեաց ի պատիւ հօրն:

 2:39 But it was there that the destruction of Armenia occurred (through) a written letter. For Yovhannes had ordered the patriarch: “Give the emperor a written will so that after my death he shall inherit my city and country.” For he had no royal heir for his kingdom, since his son Erkat’ (“Iron”) had died prematurely without succeeding to his father’s position:

2:40 Եւ թագաւորն երթեալ հասանէ ի ձմերոց յառաջասացեալ տեղիսն. եւ զօրքն զմարդագերին վաճառակուր արարին ի հեռաւոր ազգս։ Ի սոյն ժամանակս փոխի յաշխարհէ սուրբ եւ արժանաւոր հայրապետն տէր Սարգիս, եւ է գերեզման նորա ի Հոռոմոսի վանքն:

 2:40 The emperor went and reached his wintering place at the aforementioned spot; and the troops sold their captives to distant peoples. In these very times the blessed and worthy patriarch, lord Sargis, passed from this world. His grave is at Horomos monastery: