Լաստիվերցի 1-22 Lastivertsi

22:0 Յակոբոս եպիսկոպոս ոմն որ ունէր զվերակացութիւն եկեղեցեաց տանն Հարքայ, սա ի սկզբան իւրոյ իշխանութեանն առաքինական կերպարանս յանձին ցուցանէր՝ քրձազգած, պահեցօղ, բոկագնաց։ Եւ ընտրեաց իւր քահանայս, որ յար ընդ ինքեան շրջէին, խոշորազգեստս եւ անպաճոյճս, հատեալս ի հեշտալի կերակրոց. եւ միշտ սաղմոսական երգոցն պարապէին:	22:0 There was a certain bishop named Yakobos who held the superintendence of the churches in Hark’. At the inception of his rule, he displayed himself as a virtuous man, wearing a hair shirt, keeping fasts, and going about barefoot. He selected priests who circulated around with him, (men who) wore coarse unadorned clothing, who had forsworn sumptuous foods, and who continuously were occupied with the singing of psalms:
22:1 Եւ այսու կերպարանօք ի զարմանս շարժեաց զհեռաւորս եւ զմերձաւորս, եւ ամենայն ոք ցանկայր զնա տեսանել։ Եւ որք յոյժ վիսացեալք էին ամբարտաւանութեամբ վասն իշխանութեան, այնքան ետուն ի հնազանդութիւն նմա զանձինս, որ թէ եւ զհոգիս հանել հրամայէր՝ չ էր ոք որ ընդդիմանայր, եւ կամ իշխէր բանալ զբերանն եւ ճիկ հանել:	22:1 In this fashion, he had moved many people to wonder, far and near, and everyone wanted to see him. Those who had grown haughty with conceit because of their authority, so gave themselves up to him in obedience that if he had ordered them to die, none would have resisted nor dared open his mouth to warble:
22:2 Բայց կեղծաւորութիւն էր այն, եւ ոչ ճշմարտութիւն. քանզի պտուղն է ծառոյն ծանուցիչ՝ որպէս ի տեառնէ իսկ լուաք։ Նաեւ առաքեալ նմին համաձայն գրեալ, ասէ, թէ «Եւ սատանայ իսկ կերպարանի ի հրեշտակ լուսոյ. զի՞նչ թէ եւ պաշտօնեայք նորա կերպարանին ի ձեւ առաքելոցն Քրիստոսի:	22:2 But this was all a sham, not the true state of things. For the tree is judged by its fruit, as the Lord said. In a similar vein the Apostle wrote: “Satan even disguises himself as an angel of light, so it is not strange if his servants also disguise themselves as Christ’s apostles:
22:3 Զի զոր օրինակ զմահացու դեղսն յընտանի կերակուրսն խառնեն, եւ որք առնուն՝ իբրեւ զկերակուր ճաշակեն, եւ ի մահացու դեղոցն ըմբռնին. այսպէս եւ կարթընկէցք կերովք թաքուցանեն զկարթսն, զի ի կերոյն խաբեալ՝ ձուկն ի կարթէն ըմբռնեսցի, նոյնպէս եւ անօրէնութեան մշակքն. քանզի զիւրեանց կորստեան վիհն չ համարձակին յայտնի ցուցանել ումեք. վասն զի եւ ո՞վ իսկ հաւանէր այնմ թէ եւ կարի ի մտաց անկած էր, խորասուզիլ կամօք ի խորխորատ, յորմէ չ իք հնար ելանել:	22:3 Just as poison is mixed with ordinary food, and those who eat of it—thinking it to be ordinary food—are poisoned, just as fishermen conceal the fishhook with bait so that the fish will be deceived and caught by the hook, so do those who serve impiety. They dare not display to anyone their own pit of perdition. Otherwise, who in his right mind would willingly sink into an abyss from which there is no exit:
22:4 Վասն այնորիկ մերով բարեպաշտ կրօնիւք կերպարանին առ ի զպարզամիտսն խաբելոյ, եւ քաղցրական բանիւք պատրեն զմիտս անմեղացն. քանզի բանք նոցա իբրեւ զքաղցկեղ ճարակին. զի որպէս ախտն այն դժուարին է առ ի բժշկել, այսպէս եւ ի նոցանէ ըմբռնեալքն հազիւ կարեն կալ յակաստանի:	22:4 For this reason, they wrap themselves up in our pious faith to deceive the gullible, and they dupe the innocent with sweet words. For their words spread like cancer and just as that illness is difficult to cure, so the people ensnared by (deceivers) are hardly able to sustain themselves:
22:5 Վասն նոցա իսկ պատուիրէ տէրն մեր ի կենարար իւրում աւետարանութեանն. «Զգո՛յշ լերուք ի սուտ մարգարէիցն որ գան առ ձեզ ի հանդերձս գառնենիս, եւ ի ներքոյ են գայլք յափշտակողք» [Մատթ. Է 15]. նաեւ առաքեալն զնոյն ուսուցանէ Փիլիպպեցւոցն, խրատեալ ի տէրունական հրամանացն. «Զգո՛յշ լերուք ի շանց անտի, զգո՛յշ լերուք ի չար մշակաց անտի:	22:5 Indeed our Lord Himself had them in mind (when He said) in His live-giving evangelization: “Beware of false prophets who will come to you in sheep’s clothing, for underneath they are ravaging wolves” [Matthew 7.15]. Counseling the Lord’s commandments, the Apostle similarly taught this to the Philippians: “Look out for the dogs, look out for the wicked servants:
22:6 Քանզի յարտաքին թշնամւոյն զգուշանալ դիւրին է. բայց ի ցեղակցութենէ պատերազմացն դժուարին է ապրիլ, որպէս Հաբելի եւ Յովսեփայ դիպեցան իրքն։ Արդ սոքա թէ յայլալեզու ցեղից էին, յորմէ՛ եւ էին, մեզ զգուշանալ դիւրաւ էր. բայց որպէս գրէ երանելին Յովհաննէս, թէ:	22:6 It is easy to beware of external enemies, but difficult to be saved from the wars of (your own) clansmen—as Habel and Joseph learned. Should (the enemy) be from a people which speaks a foreign language, it is easy for us to beware. But, as the venerable John wrote:
22:7 Առ ի մէնջ ելին, այլ ոչ էին ամենեքեան նոքա ի մէնջ» [Ա Յովհ. Բ 19]. եւ այսմ գիտուն լինել դժուարին է:	22:7 They went out from us, but they were not of us” [I John 2.19], it is not easy to recognize them:
22:8 Համալեզուք եւ համացեղք, ի միոյ ականէ բղխեալք քաղցր ջուր եւ դառն. թէպէտ սուրբն Յակովբ յանհնարինս ասաց զայս, բայց սակայն առ մեւք եղեւ այս. ի քաղցր ականէս յայսմանէ՝ զոր գերափառ առաջնորդն մեր հնգետասան ամաց քրտնալիր աշխատութեամբ իջեալ ի խորս երկիր, եւ ի խորութենէ փորուածոյն բղխեցոյց մեզ աղբիւր յորդախաղաց ուղխիւք, ըստ Եզեկիէլի տեսողութեանն՝ ականակիտ եւ յստակ, յոր հերձուածողական ժանգաբուղխ առուքն ոչ կարացին մուտ առնել:	22:8 Those who share the same language, and who belong to the same people—who spring from the same fountain — (may be) sweet and also bitter water, even though St. James said that this was impossible. Nonetheless, such was the case regarding our people. (Bitter water indeed did flow) from that same sweet fountain which our great leader (St. Gregory) caused to flow for us from the depths of the earth (after fifteen years of fatiguing labor in Xor Virap), a copiously flowing fountain, similar to the one in Ezekiel’s vision, limpid and clear, into which pestilential, heretical streams could not run:
22:9 Քանզի պատուար ճշմարտութեանն ի վերայ վիմի հաւատոյ հաստատապէս ամրացեալ էր, մինչեւ ի ժամանակս վերջինս. զոր եւ ինքն իսկ Լուսաւորիչն մեր մարգարէական հոգւովն տեսեալ, զի գառինքն գայլք եղեն եւ արեան ճապաղիս հանէին:	22:9 For the bulwark of truth had been firmly secured to the rock of faith—until recently. Truly, (St. Gregory) our Illuminator himself saw in prophetic spirit how lambs became wolves and caused a carnage of bloodshed:
22:10 Եւ այս եղեւ ի բազմանալ անօրէնութեան մարդկան ի վերայ երկրի, եւ ի ննջել բարի տանուտեառն որ ցորենոյն էր սերմանօղ. ապա թշնամւոյն ճարակ գտեալ, ցանեաց որոմն ի մէջ ցորենոյն ըստ աւետարանական առակին:	22:10 This occurred when human iniquity multiplied in the country, when the goodly householder, the sower of grain, reposed, when the enemy, finding a way, sowed weeds among the grain, as in the parable in the Gospels:
22:11 Խառնեցաւ եւ դառնութեան մրուրն ընդ կենեղուտ ջրոյն որ ի տանէ տեառն աղբիւրանայր. բայց կանուխ յայտնեցաւ վարդապետաց եկեղեցւոյ, որք զորոմն վնասակար արմատաքի խլեցին ի յանդէ հաւատոյս մերոյ, եւ զմրուրն դառնութեան քամեալ ի բաց պարզեցին՝ առողջացուցանելով զջուրսն աղիւն ճշմարտութեան ըստ սրբոյն Եղիսէի կանխայարդար յարմարմանն:	22:11 The dregs of bitterness mixed with the life-giving water which flowed from the House of the Lord. However, (the heresy of the T’ondrakeans) was quickly exposed by the vardapets of the Church who uprooted the harmful weed from the meadow of our faith, who strained and purified the dregs of bitterness and brought health to the waters with the salt of truth, like the prophet Elijah:
22:12 Եւ այսոքիկ այսքան. բայց ժա՛մ է ի գլուխ ճառին դարձուցանել զբանս, որպէս զի հաւատարիմ լիցի մեզ ասացեալս:	22:12 We have said enough about this matter. Now it is time to return to the narration so that our words be supported:
22:13 Արդ անդրանիկ արբանեակն եւ համաշունչ հօրն ամենայն չարեաց՝ յորժամ յաստիս ուժի զօրացաւ կեղծաւորական բարի համբաւն՝ զոր համբաւեցին զնմանէ անմիտ մարդիկ, սկսաւ այնուհետեւ ի նպատակ հաւատոյ մերոյ նետաձիգ լինել, որոյ սլաքքն մխեալ էին կայծակամբք կաղնւոյ:	22:13 Bishop Yakobos, the first-born disciple, the sharer of opinions of the father of all evil, seeing how much his falsely-good reputation had grown — (a renown) which stupid people noised about—began shooting arrows at our faith, arrows whose heads had been tempered with oak embers:
22:14 Քանզի յոյժ խօսնակ էր այրն, եւ ճարտարալեզութեամբ կախարդէր զբազմաց լսելիս. եւ կարծէր այնու հիմամբ տապալել զեկեղեցի սուրբ. եւ ոչ ած ի յիշումն զտէրունական հրամանսն եւ զանվրէպ խոստումնն առ Պետրոս, թէ «Դու ես վէմ, եւ ի վերայ այդր վիմի շինեցից զեկեղեցի իմ, եւ դրունք դժոխոց զնա մի յաղթահարեսցեն:	22:14 For he was an extremely great publicist, and he bewitched the ears of many with his oratory. On such a foundation he thought he could overthrow the blessed Church. He did not recall the Lord’s command and unswerving promise to Peter: “You are a rock and upon this rock shall I build my Church, and the gates of Hell shall not overcome it:
22:15 Ո՛չ հաւատաց այսմ, այլ առանձնական բանս իբրեւ զմարդոյ ուրուք լուաւ. վասն որոյ ի պայքար մտեալ, կարծէր սափրել զփառս եկեղեցւոյ, որպէս պոռնիկ կինն այն ի հնումն՝ զհերսն Սամփսոնի, զի մատնեսցէ այլազգեացն զանպարտելի անձն այսինքն օցտողաց ճշմարտութեանն զեկեղեցի սուրբ, զոր գնեաց պատուական արեամբն իւրով տէր մեր Յիսուս Քրիստոս:	22:15 But (Yakobos) did not believe this; rather, he considered these singular words those of an ordinary man. Therefore, he entered battle, thinking to shear the Church of its glory, just as in ancient times the prostitute had shorn off Samson’s locks so that the unconquerable man would be betrayed into the foreigners’ hands. (Yakobos) also wanted to betray the holy Church into the hands of the sowers of discord, that Church which our Lord Jesus Christ ransomed with His honored blood:
22:16 եւ պսակեալ փառազարդեաց ամենայաղթ խաչիւն, կանգնելով ի նմա սեղան խորհրդական յօրինակ եդեմական կենաց ծառոյն՝ որոյ պտուղն անմահացուցիչ՝ ստուգապէս զմարմին կենարարին ծանեաք, ըստ իւրում անսուտ հրամանին, թէ «Որ ուտէ զմարմին իմ, զմահ մի՛ տեսցէ յաւիտեան:	22:16 and glorified and crowned with the invincible Cross, erecting in it an altar of mystery, resembling the Tree of Life in Eden, whose immortal fruit was the very body of the life-giver, in accordance with His truthful command: “Whosoever eats of my body shall never die:
22:17 Արդ տե՛ս դու զնորա մեքենաւոր խորամանկութիւնն, թէ ո՛րպէս օձաձեւ խարդախանօք հնարէր հեղուլ զապականիչ թոյնսն յառողջսն հաւատով:	22:17 Behold now his adroit cunning, see how with serpent-like duplicity he schemed to inject his polluting poison into those healthy in the faith:
22:18 Զառաջինն՝ ընտրութիւն սկսաւ առնել ի մէջ քահանայից ըստ արժանաւորութեան, եւ անարժանիցն ասաց լռել. եւ իբրեւ այսու հաճոյ թուեցաւ բազմաց՝ ապա ի վերայ սորին եւ այլ միւս եւս յաւել. քանզի արժանաւորացն հրամայէր ի տարւոջն երիս միայն մատուցանել պատարագս:	22:18 First, he began selecting among the priests, according to their worth, telling the unworthy to be silent. When this pleased many folk, (Yakobos) then added something to it: he ordered those worthy (priests) to perform mass but three times a year:
22:19 Եւ զի ի Նիկիական կանոնսն գրեալ է. Թէպէտ եւ յոյժ մեղաւոր իցէ, պա՛րտ է զխոստովանութիւնն ընդունել, եւ տէրունական մարմնոյ եւ արեանն հաղորդեցուցանել, եւ պատարագաց եւ ամենայն քրիստոնէական կարգաց արժանացուցանել՝ զայս նա բնաւ եւ յականջալուրս ոչ ընկալաւ:	22:19 Now it is written in the canons of (the Council of) Nicea that although an individual be extremely sinful, his confession must be accepted, he must be given communion in the body and blood of the Lord and be made worthy of masses and all Christian rituals. But (Yakobos) refused to accept this:
22:20 Այլ այսպէս ուսուցանէր, թէ որ ինքն իւրով անձամբն՝ որով մեղաւն եւ նովիմբ չ ապաշխարեաց, նմա ո՛չ յիշատակք օգնեն եւ ոչ պատարագք. եւ իւր կամարարօքն ի հենգն արկեալ ծիծաղէին, եւ զանասունն բերեալ առաջի կացուցանէին, եւ այսպէս ասէին. Ա՛յ տառապեալ չորքոտանի, թո՛ղ թէ նա զիւր ժամանակն մեղս արար եւ մեռաւ, դու զի՞նչ մեղար որ ընդ նմա մեռանիս:	22:20 On the contrary he taught that if the sinner himself did not individually repent, neither memorials nor masses would help him. Then with his accomplices, subjecting (the sinner) to ridicule, they laughed at him. The animal (brought for sacrifice) would be led forward and they would say: “Unfortunate beast, it is bad enough that he, during his lifetime sinned and died, but how did you sin that you must die with him:
22:21 Եւ առ այս յերկուս բաժանեցան ժողովուրդք, յոմանց ընկալեալ եղեւ այս, եւ յոմանց ոչ. եւ իբրեւ ամենայն մարդ ի ծուփս եւ ի տարակուսանս անկեալ կայր, եւ խնդրէին զելս իրացն իմանալ. նաեւ որք ի ժամանակին յանապատս եւ ի քարանձաւս առանձնական ճգամբք միշտ զհաճոյսն Աստուծոյ կատարէին, մեծաւ հառաչմամբ եւ արտասուալից պաղատանօք խնդրէին այցելութիւն ի բարերար տեառնէն:	22:21 At (such teachings) the people divided into two groups: some accepted this, but others did not. Everyone was confused and doubtful and sought some resolution of the matter, this included those who at that time were ever doing God’s will, in retreats and caves, (and who) requested a visitation from the beneficent Lord, with great sighing’s and tearful entreaties:
22:22 Այլ եւ երկիցս ժողով եղեւ բազում հարց եւ հայրապետաց եւ քահանայից եւ խառնիճաղանճ բազմութեանց՝ որոց ոչ գոյր թիւ:	22:22 Now on two occasions assemblies were held which included an inestimable number of people, numerous (church) fathers, patriarchs, priests, as well as the laity:
22:23 Բայց զի իշխանք գաւառին ամենեքեան ի նորա կեղծաւորական կերպարանացն իբրեւ շղթայիւք կապեալ էին, խոստանային պատերազմի օրինակաւ մեռանել յառաջ՝ քան թէ զնա ի ձեռս ժողովոյն տայ:	22:23 However, since all the princes of the district were bound as if by chains to (Yakobos’) deceptive pretensions, they vowed they would die in battle before handing him over to the gathering:
22:24 Եւ նա Նեստորաբար ի տան նստեալ մեծաւ խրախուսանօք ի ձեռն պատգամաց՝ առնէր ժողովոյն պատասխանի, յուսացեալ յիշխանացն օգնականութիւն եւ ոչ յԱստուած. ոչ ածեալ զմտաւ զդաւթական երգսն, թէ «Բարի է յուսալ ի Տէր, քան յուսալ յիշխանս» [Սաղմ. ՃԺԷ 8]. կարծէր վատշուէրն՝ մարդկան օգնականութեամբ յաղթել ճշմարտութեանն:	22:24 Meanwhile (Yakobos), resembling Nestorius, sat at home greatly encouraged, and sent replies to the meeting by means of messengers. Placing his hopes on the princes’ aid, not on God, he did not think about the Davidic psalm which says, “It is better to rely on the Lord than on princes” [Psalms 117.8]. The wretch thought that he could vanquish truth with human assistance:
22:25 Այլ Աստուած՝ որ ոչ թողու զգաւազան մեղաւորացն համարձակել ի վիճակս արդարոցն, զի մի՛ ի չարութիւն արդարքն զձեռս իւրեանց ձգեսցեն. որ զկամս երկիւղածաց իւրոց առնէ, եւ աղօթից նոցա լսէ. որ առնէ ի մրրիկս հանդարտութիւն, եւ ածէ յերաշտութեան անձրեւ, եւ զայն՝ միոյ արդարոյ աղօթիւք, նա յայց ել մեզ եւ արար փրկութիւն ժողովրդեան իւրոյ, որ գիտէ ըստ խորին իմաստութեան իւրոյ ի հեռուստ հիմն արկանել մեծամեծ իրաց, եւ աստ տնտեսեաց որքան արդեօք էր օգտակարագոյն. եւ եղեւ այսպէս:	22:25 God, however, does not permit the strength of sinners to approach the righteous, so that the righteous not extend their hands toward evil. (God) works the will of those who fear Him, He hears the prayers of those who pray to Him, (God) stilled the tempests and brought rain in time of drought, all for the prayers of one just man, and He also visited us and saved His people. Through His deep wisdom God knows how to lay the foundations for very great matters from afar. Indeed, in this matter too He also disposed of things in a very helpful way. (Events) transpired as follows:
22:26 Կրօնաւոր ոմն անուն Եսայի ի Կարին գաւառէ՝ ի բարեպաշտ տոհմէ, որ վասն բարի համբաւոյն երթեալ յարեալ էր ի նա, յորժամ այսպիսի յոյզք եւ խնդիրք զարթեան ի վերայ նորա, նա ուշադրութեամբ դէտակն կալաւ ի վերայ. քանզի յոյժ իմաստուն էր այրն, եւ յոյժ մտերմութիւն ցուցեալ առ նմա՝ մի ի հաւատարմացն նորա ցուցանիւր. եւ տեսեալ եւ տեղեկացեալ նորա մծղնեայ կրօնիցն, անյապաղ երթեալ պատմեաց սուրբ հայրապետին Սարգսի:	22:26 There was a certain cleric from the Karin district named Esayi, descended from a pious family, who, attracted by (Yakobos’) renown for goodness, went and became his adherent. Now when the investigations arose regarding (Yakobos), (Esayi) carefully kept watch over matters. He was an extremely learned man, and displayed great intimacy toward (Yakobos), declaring himself to be one of (Yakobos’) adherents. Observing and becoming informed about (Yakobos’) Mcghneay faith, (Esayi) went at once and informed the blessed patriarch Sargis:
22:27 Որոյ լուեալ, եւ ի վերայ հասեալ գործոյն, կոչէ առ ինքն քաղցրական բանիւք զթշուառական անձն, եւ ըստ արժանւոյն հատոյց նմա. քանզի ի քահանայական կարգէն լուծեալ, եւ աղուեսադրոշմ կերպարանօք խարան յերեսս նորա եդեալ, քարոզն առ նմին աղաղակէր, թէ՝ Որ ի սրբոյ Լուսաւորչին հաւատոյ սողոսկեալ յանօրէն Թոնդրակեցեացն ի մարդադէմ գազանաց փարախն մտեալ միաբանի, դատ եւ իրաւունս զայս կրեսցէ:	22:27 Now when the latter heard this, and as events continued to unfold, he summoned that wretched man to him with mild words, and requited him as was meet. For he removed him from the ranks of the priesthood, and, branding (Yakobos’) face with the likeness of a fox, he loudly preached: “Whoever quits the faith of the blessed Illuminator and crawls into the fold of those beasts with human faces, the impious T’ondrakeans, and unites with them, shall bear the same judgement and punishment:
22:28 Եւ հրամայէ ի բանտի արգելուլ զամենաթշուառ անձն, քանզի կամէր թէ զղջանայ թերեւս, եւ խոստովանի ի բաց կալ ի պիղծ աղանդոյն. զի յոյժ ողորմէր կորուսեալ անձինն:	22:28 Sargis ordered that this most wretched man be confined in prison, since he wanted him to repent yet and to promise to stand clear of that loathsome sect. For he was greatly concerned over the loss of a soul:
22:29 Այլ քանզի ըստ Երեմիայի բանիցն՝ ոչ հուրն զայրելն մոռանալ կարէ, եւ ոչ հնդիկն զսեւութիւնն, եւ ոչ ինծ զխայտութիւնն, այսպէս եւ ոչ չարն զիւր չարանալն. քանզի եւ գիշերի հատեալ զբանտն եւ փախստական եղեալ, անցանէ յաշխարհն Յունաց՝ եւ հասանէ ի թագաւորանիստ քաղաքն Կոստանդնուպօլիս. եւ չարախօս լինի զհաւատոյս մերոյ. եւ խնդրէ մկրտիլ ըստ նոցա կարգացն:	22:29 But as Jeremiah said, the fire cannot forget to burn, the Indian cannot lose his darkness, and the leopard cannot lose its spots, so too the evil person cannot quit his evil ways. For at night (Yakobos) broke out of jail, and fled across Byzantine territory until he reached the royal city of Constantinople. There he slandered our (Armenian Apostolic) faith and requested baptism according to their (Orthodox) rites:
22:30 Իսկ նոքա ըստ իւրեանց իմաստութեանն տեղեկացեալ, եւ ի վերայ հասեալ գործոյն՝ ոչ առնուն յանձն. այլ ասեն, թէ՝ Զոր Հայոց խոտեալ եւ անարգեալ վասն հաւատոյ՝ եւ մեք չ ընդունիմք։ Եւ իբրեւ չ յաջողեցաւ նմա այս, ելեալ գայ անցանէ ի գաւառն Ապահունեաց ի բնակարանն սատանայի, յաստուածուրաց ժողովն եւ ի գազանաց գառագիղն, որ կոչի Թոնդրակս. եւ անդ առժամանակ մի զանխլաբար որջացեալ:	22:30 The Byzantines in their wisdom became knowledgeable about the matter and comprehended what it was. They refused (Yakobos’ request) saying instead: “Whomever the Armenians have refused and dishonored regarding the faith, we also do not accept.” Not succeeding in this, (Yakobos) arose and came to the Apahunik’ district, to that residence of Satan, the assemblage of atheists, that lair of the beasts called T’ondrak, where, temporarily, he nestled in secret:
22:31 Բայց ասեն՝ թէ եւ նոքա չ ընկալան զնա վասն առաւել պղծութեանն. վասն որոյ ելեալ ի լեառն Խլաթայ, եւ անդ յիւրայոցն գտեալ յագարակս եւ ի բացագոյն տեղիս, առ նոսա դադարէ. եւ անցուցեալ անդ զաւուրս իւր, երթեալ չարապէս մեռանի ի քաղաքն որ կոչի Մուհարկին:	22:31 It is said, however, that the people there similarly did not accept him because of his excessive impurity. Consequently, he left that place and went to the mountain of Xlat’ where he found his own folk settled there on fields and in open places, and he tarried with them. Having spent some time there, he departed for the city called Muharkin (Tigranakert, Martyropolis, Mufarghin) where he wickedly perished:
22:32 Ոչ երթեալ ըստ գրոց կանոնի եւ ոչ համաձայնեալ քրիստոնէից, ի բաց թողլի է. վասն որոյ մեռաւ իբրեւ զէշ, եւ թաղեցաւ իբրեւ զգէշ, չար յիշատակ թողեալ զկնի իւր. զի ամենայն որ լսիցէ զպատմութիւնս զայս, անէծս արձակեսցէ զհետ նորա:	22:32 Whoever does not live according to the canons of the Bible, and does not unite with the Christians will be rejected. Therefore (Yakobos) died like an ass, and was buried like one, leaving behind (to posterity) an evil memory, such that everyone who hears this narration will curse him: