Դրասխանակերտցի 1-51 Draskhanakerttsi

51:0 Յաղագս քաջութեանց Գագկայ արքայի, եւ դառնաղէտ հարուածոց երկրի մերում, եւ նահատակութեանց բազմաց:	51:0 The Dauntless Feats of King Gagik; and the Disastrous Calamities that Came upon Our Land, and the Martyrdom of Multitudes:
51:1 Յայնմ վայրի ապա եւ թագաւորն Գագիկ հանդերձ վայելչագիտակ եւ բարեպաշտօն եղբարբն Գուրգենաւ ոչ սակաւ ինչ քան թէ բազում մարտս տագնապից ի վերայ պատրաստէր թշնամեացն, որ ջոլիրս առեալ էին ըստ հրամանին Յուսփայ ի կողմանս Ատրպատականի:	51:1 At that time, king Gagik together with his handsome and pious brother Gurgen made extensive preparations for war against the enemy, who had gathered in the region of Atrpatakan at the orders of Yusuf:
51:2 Եւ այսպէս առնաբար քաջութիւնս յանձին իւրեանց տպաւորեալ հանդերձ սպասելար եւ պայազատ գնդիւն՝ զբազումս ի Հագարացւոցն թաւալգլոր խաղացուցանէին: Ոչ միանգամ՝ այլ եւ բազում անգամ ստէպ ստէպ զայս արարեալ՝ առ ստորոտով աշխարհին Կորդուաց եւ Ռոտակաց եւ Ատրպատականի. յորմէ խուճապեալ թշնամեացն իբր յահագին իմն ձայնէ բեկանող գազանաց՝ արգելեալ գտանէին ի սաստիկ ասպատակէ հինիցն:	51:2 Bracing themselves bravely with fortitude, together with the spasalar and payazat forces they felled many of the Hagarites. They did this not once, but quite often at the foot of the province of Korduk’ Rotakk’ as well as Atrpatakan. As if startled by the horrible roar of pernicious beasts, the enemy forces were hampered (by these) from (carrying out) their savage raids:
51:3 Այլ եւ զՍիսականացն տերանց եւ ազգաց ոչ սակաւ ինչ աղմուկ շփոթից շուրջ պատէր յոստիկանէ անտի. որք եւ ամրացեալք իսկ ի խոխոմս խորոցն ձորոց եւ յամուրս քարանձաւաց՝ բազում արշաւասոյր հէնս ի վերայ թշնամեացն հասուցանէին, եւ գումարտակս սփռեալ՝ արեանց ճապաղիս հեղուին:	51:3 Also the ostikan caused considerable confusion among the lords and feudal houses of Sisakan, who had retreated to their densely wooded valleys and cavernous fastnesses. The latter made many lightening assaults on the enemy, and sending their armies against them, shed much blood:
51:4 Զայս ամենայն ոյժ պնդութեան տեսեալ չար ոստիկանին ըստ ամենայն կուսակալութեանց, եւ ահագին իմն զայրագնաբար մռմռեալ մղձկեալ սրտիւ ի թեթեւագոյնս անդր զթոյնսն թափէր: Եւ այնուհետեւ ապա հետամուտ լեալ եւ զհետ մտեալ՝ իւրաքանչիւր ոքի կուսակալաց այլազգեաց ըստ իւրաքանչիւրոց կողմանց ի փախուստ ի նոցանէ դառնային՝ ռամիկն եւ անռամիկն, մինչեւ ոմանք ի մերոց անտի հատկլեալ շնչով հազիւ թէ ճողոպրել կարէին ի սրոյն, որ լցեալն էր արեամբ: Վասն զի կարիք մեղացն զօրանային յանդամս ամենեցուն առ ի պտղաբերս առնել զմեզ մահու:	51:4 When the wicked ostikan noticed their consolidated strength in all of the provinces, he roared in great anger, and poured out the poison of his outraged heart rather moderately there. Thereafter, he continued to pursue them to the extent that everyone, both the ramik as well as the non-ramik, fled before the foreign satraps of their respective regions, and some of our people, panting for breath, could barely escape their bloody swords. For sinful passions had grown in the hearts of all and made us fruitful prey for death:
51:5 Իսկ մեծամեծ աւագանոյն ձորոց եւ լերանց եւ անապատից եւ քարաժեռաց եւ ամրոցաց պարապէին. Եւ այլ եւս խառնիճաղանճքն եւ բոկոտն եւ մերկանդամ եւ թափառական ի սով եւ ի ծարաւ եւ ի լքուցումն հարեալք եւ հաշեալք՝ ցան եւ ցիր լերանց եւ դաշտաց բերէին:	51:5 The foremost among the nobility had taken refuge in valleys, mountains, deserted places, crags, and strongholds. But the remaining multitude was barefoot, naked, vagrant, worn out by hunger, thirst and despair, and scattered all over the mountains as well as the plains:
51:6 ոմանք ի ձմեռնային սառնասոյզ ձիւնախաղխաղ սառնամանեացն մրսեալք ծայրատէին եւ հեղձնուին. իսկ այլք յամառնային հիւղական յորդաբորբ ջերմութենէն տոչորմամբ կիզեալք այրէին եւ խորովէին:	51:6 Some were frostbitten by the wintry chill of the snow, and fainted whereas others were burned and parched by the sizzling heat of the summer:
51:7 Իսկ տկարացեալքն ի հապճեպ փախստենէն մատնեալք ի ձեռս դրժողացն՝ անխնայ անողորմ սրոյ նոցա տապաստ արկեալ՝ ոռոգանէին արեամբ զերեսս երկրի. իսկ ոմանք գրեթէ զանբան անասունս ի գերութիւն վարէին. եւ բազում ներգեւեալ արս եւ կանայս եւ մատաղ մանկտի իբրեւ զգառինս ի մէջ գայլոց ածեալ ի սպանդ վարէին:	51:7 Those who had been exhausted by the sudden flight, and had fallen into the hands of the wicked, were slain without discrimination or mercy and their blood sprinkled the face of the earth. Some were carried into captivity like senseless brutes. Many men and women as well as young children, who had grown weak, were brought into the midst of wolves like lambs in order to be slaughtered:
51:8 Իսկ զոր պարտն վարկանէին վաճառակուր լինել՝ զայն արտաքոյ տարեալ տրոհէին յայլոցն՝ զորդի ի հօրէ, զեղբայր յեղբօրէ, զկին յառնէ, եւ զմայր ի դստերէ եւ զհարսն ի սկեսրէ, եւ զստնդիակիցն ի մօրէն ի ստենէ ի բացի գրկացն յափշտակեալ:	51:8 Those, whom they decided to sell, they separated from the rest. They would take away the son from the father, the brother from his brother, the wife from her husband, the mother from her daughter, the daughter-in-law from the mother-in-law, and the suckling babe from the breast of her mother:
51:9 Եւ անդ էր ապա տեսութիւն ողորմելի եւ ողբք անհանդուրժելիք եւ լալումն անտանելի եւ բախումն կրծից եւ կքումն արտեւանաց եւ դողումն անձին եւ սարսափումն սրտի եւ ճչումն կոծոյ եւ ցտումն գեղոյ եւ խզումն հերաց:	51:9 The spectacle, that one would behold, was wretched, the laments were unsufferable, the cries, the breast-beating, the collapsing of eyelids, the shivering for one’s life, the terror in the hearts of men, the wailing, the scratches on comely faces and the tearing of hair were unbearable:
51:10 Իսկ զոչ պիտանացուսն ի գործ վաճառաց եւ կամ Սոդոմայական արբանեկութեանց ի մետաղս եւ ի բանտս եւ ի շղթայս տարեալ մղէին՝ սաստիկ տանջանարանօք խոշտանգեալ, եւ ըստ Հոմերական օտար կանոնին ի փարթամէն եւ ի փանաքէն զնոյն կշիռ միապէս պահանջէին գանձս ոսկւոյ եւ արծաթոյ:	51:10 Those who were not fit to be sold or used in sodomitic acts, were confined in prison bound with fetters. They tortured the latter severely, and in accordance with the foreign Homeric custom asked for the same amount of gold and silver from the rich and from the poor:
51:11 Եւ միանգամայն իսկ զմեծս եւ զփոքունս ի մի տանջանս մահու դատապարտեալ սպառէին սպանմամբ յաշխարհէ աստի. եւ զայլս եւս ոմանս ըստ Սողոմոնեան տզրկին առ սակաւ սակաւ զարիւնս նոցա ծծէին՝ աղճատեալ չարիմաց խորհրդով ագահութեան, յագուրդ ոչ ունելով:	51:11 They condemned all of them, both young and old, to death through the same agony, and deprived them of life. Like the Solomonian leech, they slowly sucked the blood of the others because of the crazy wicked incentive of avarice and could not be satisfied:
51:12 Իսկ զայլս ոմանս մահացան դեղըմպութեամբ խարդաւանեալ՝ որպէս թէ ողորմութիւն զայն ի նոցանէ լեալ այնոցիկ, յորս ներգործէին զչարս. եւ զայլս հնարիմաց խեղդանօք հեղձամղձուկ սատակէին:	51:12 As if out of mercy, they tricked some of them to partake of drinks containing deadly drugs, and planted poison in them, and they suffocated the rest in insidious ways:
51:13 եւ զոմանց զսարսափելիս իմն ընդ կեանս խառնեալ, զի մինչդեռ եւս յոտանաւոր նոցա կալով՝ կենդանւոյն ի կրծիցն ի վայր դահիճքն սրով զորովայնն հերձուին, եւ մինչչեւ զշունչն աւանդեալ էր՝ ի դուրս զլերդն կորզէին, մասունս տալով զայն իւրաքանչիւր ումեք իբր ի կատարումն ինչ լիութեան պիղծ պաշարմանն իւրեանց:	51:13 They affected the lives of others with horrors, so much so, that while the latter were still on their feet and alive, they cut them open with a sword from the chest down, and before they had breathed their last, they pulled out their liver, parts of which were distributed among themselves, as if in fulfillment of the impious (precepts) of their religion:
51:14 Իսկ այլք ոմանք, որք թեթեւ համարեալք եւ անտեսեալք էին յաչս նոցա՝ համարձակութիւն սակս այնորիկ առեալ իբրեւ զլռիկ կէին եւ գնային, զորոց զհետ մտեալք վաղերբք եւ ասպարօք եւ նրանօք՝ իբրեւ զտունկս ոստաքանց արարեալ ծայրատէին, եւ անպիտանս առնէին ի ձեռաց եւ յոտից եւ ի բոլոր անդամոց: Իսկ այլ ոմանց պարանս առատկաց յերկոսին կողմանս ի գլուխս եւ յոտս նոցա եդեալ:	51:14 Certain others who had been slighted and disregarded by them, and had ventured to depart quietly, they tracked down, and as if they were plants, pruned off their shoots with swords, axes, and sabres, crippled their hands and feet as well as all the other parts. They tied the heads and feet of certain others with ropes:
51:15 եւ բազում ուժեղակ մարդկամբք այսր անդր ձգձգեալ՝ մինչեւ լուծանել միջոյն. եւ ապա երկսայրի սրով բախեալ՝ միջով չափ ընդ երկուս բաժանէին:	51:15 and made numerous strong men pull on them from two opposite ends, until their midriffs tore, and then, with the stroke of a double-edged sword at the waist divided them into two parts:
51:6 Իսկ զի դեռ եւս շնչոյն ի նոսա գոլով առ տապոյ վտանգին, կամ յայլոց եւս ձեռաց ապրելոյ ըստ գլխոյ կուսէ մասնն կանգնէր՝ կայր փոքր մի ի վերայ հատածի միջոյն եւ խոխոտէր խօսել կա՛մ զանցս ինչ աղէտին, կա՛մ ըստ հայցուածոյ ինչ նմա ոմանց. թէպէտ եւ վտանգն շութափութիւն լեզուին տուեալ՝ ոչ բաւէր զբանն ինքնակատար յայտնել:	51:16 Nevertheless, as they still could breathe, either because of the burning heat of the calamity, or the hope of being saved by others, the part of the body that lies in the direction of the head stooped a little over the cleavage at the midriff, and tried to narrate the happenings during the disaster, or (transmit) the plea of others. Although their agony had made their faculty of speech quick, they could not complete the train of their thoughts:
51:17 Իսկ զոմանս հրամայէր, զի կապեսցեն յանխնայ եւ հատուածեսցեն մտրակօք արջառաջլաց ի կողս եւ յորովայնս թափանցանց վիրաւորեալք:	51:17 Yusuf ordered the others tied unsparingly, and beat their flanks and abdomen with lashes made out of cattle sinews, until the wounds would cut deeply into the flesh:
51:18 եւ մինչ շունչ նոցա կենդանի էր ի նոսա՝ արկանէին յերկիր եւ քարշէին:	51:18 And while they were still alive, they were dashed to the ground and dragged:
51:19 Իսկ կիսոց զունչս եւ զականջսն հատանէին, եւ զմասունս մարմնոյ նոցա կոտորէին, եւ զմատունս նոցա ծայրաքաղ առնէին. եւ զոմանս յետ անհնարին հարուածոց ի կոճեղս պնդէին՝ եւ պրկեալ կային զծակօք յոտսն յերկոսեան, մինչ զի անհնարին լինէր նոցա նստել կամ ընկողմնել եւ զխոնջ տապոյ աշխատութեանն սակաւ ինչ բժշկել:	51:19 They cut off the ears and noses of some, amputated parts of their bodies, and severed their fingers. After intolerable blows, certain others were tied down to logs, and their feet were fastened in holes, so that it was impossible for them either to sit up or to recline in order to alleviate somewhat the fatigue from their tortures:
51:20 Էին ի նոցանէ եւ յոլովք ի բազմաց, որք վասն առ ի Քրիստոս հաւատոցն բազում անգամ ի հարց եւ ի փորձ արկանէին, պարգեւս եւ պատիւս բազումս պերճութեան խոստանային, եւ պաճուճազարդ պատմուճանս եւ երեւելի զարդս նոցա պատրաստեալ յարդարէին առ ի խտտղել ական տեսանելոյ. եւ պատուաւորաց ոմանց գանձս եւ գերդաստանս առաջի մատուցանէին՝ միայն թէ զսնոտի պաշտամունս նոցա պատուեալ պաշտեսցեն:	51:20 Also there were many among them who were questioned several times because of their faith in Christ, and given the promise of gifts, honors and great riches. They made ready for them robes decked with ornaments and valuable trimmings in order to attract their eye. To certain members of the nobility they offered treasures and estates, on the condition that they convert to their worthless faith:
51:21 Այլ Քրիստոս, որ յանձինս նոցա զարթոյց զկամս կենարարս եւ զյոյս սքանչելի հանգստեան՝ նոյն ինքն հրովն աստուածայնով զնոսա ջեռուցեալ ի սէրն սուրբ Աստուծոյ, եւ միջամուխ հաւատով ընդդէմ նոցա վառեալ, զի ապականեսցեն ի բաց զչարիմացութիւն չարին, եւ լուասցեն զկապուտակ ներկուածս նախանձու հակառակորդին, եւ հատցեն զարմատս ագահութեան ի հոգեւոր պատերազմին:	51:21 Nevertheless, Christ, Who had awakened in them the redeeming will and the hope of wonderful repose, aroused them with the very same divine fire (to turn) to the holy love of God and kindled in them the inherent faith to withstand the enemy, so that they might be able to reject the wicked wiles of the devil, and wash off the livid smear of the rancor of their opponent, and cut off the roots of avarice in the spiritual war:
51:22 Եւ այսպէս ապա զամենայն սատանայական դիւթութեանցն պաշտամունս առ ոչինչ համարեալ՝ ոչ շեղեցան ի շղուաբարոյ շոգմոգութիւնս նոցա, եւ ոչ զարհուրեցան յահագին սպառնալեացն եւ ի տանջանարանաց, զոր պատրաստէին նոցա:	51:22 Thus, considering of no value all of the enemy’s diabolically enchanting enticements, they did not stray in the direction of their flattering adulations, nor were they afraid of the horrible threats and torments that were being prepared for them:
51:23 Եւ իբրեւ այսպէս առ հասարակ սոքա զգաստացեալք լինէին ի պատասխանատուութեան աւետարանի փառացն Քրիստոսի, եւ զլուեալն յունկանէ իբրեւ ի վերայ բարձր տանեաց քարոզէին՝ «Թէ քրիստոնեայք եմք եւ անօրէն օրինացդ ձերոց ոչ կարեմք հնազանդել». այնուհետեւ զանդատապարտսն իբրեւ զդատապարտս վարեալ եւ վճիռ մահու ի դատաւորաց անտի ի վերայ նոցա եդեալ՝ սրով զնոսա առ հասարակ վատնէին. որք եւ ընկալան իսկ զբրաբիոն յաղթութեան՝ յԱստուած թագաւորեալք:	51:23 And thus, as they had all become quite conscious of the responsibility to the Gospel of Christ’s glory, they proclaimed from the housetops what was to have been spoken in whispers in closets, namely, “We are Christians and we cannot obey your impious laws.” Thereafter, considering those that had not been convicted as guilty, the judges passed the death sentence on the latter and executed them by the sword, whereby they were given the wreath of victory and were crowned by God:
51:24 Իսկ յայլում վայրի դարձեալ այլք ոմանք ըմբռնեալք վարեցան ածան առաջի դատաւորաց:	51:24 Certain others, who had been seized elsewhere, were brought before the judges:
51:25 Եւ իբրեւ հարցան ի նոցանէ, եւ բազում աղերսալի եւ հեշտալի բանս բարեաց պարգեւաց առաջի դնէին՝ միայն եթէ պաշտօն մակուրան Կուրանին Մահմետի հաւանեալ դարձցին:	51:25 and after they had been questioned, (the enemy) made many welcome and delightful offers of goodly gifts, only on the condition that they would consent to convert to the faith of the Koran or Muhammad:
51:26 նոքա ոչ պատասխանւոյ անգամ զդատաւորն արժանի գրեցին. այլ միայն ընդ միտս իւրեանց ընդ Աստուծոյ խօսէին՝ սրտիւ հաւատացեալք յարդարութիւն եւ բերանով խոստովանեալք ի փրկութիւն:	51:26 The latter did not even deem the judges worthy of an answer, but conversed only with God in their minds, while in their hearts they believed injustice, and through their mouths confessed their salvation:
51:27 Եւ այնուհետեւ հարուածս ի թիկունս ի թշնամեացն ընդունէին, եւ ապտակս ի ծնօտս, եւ գան սաստիկ ի պարանոցս, եւ հանեալ մղեալ վարեալ տանէին յասպարէս կատարմանն:	51:27 Subsequently, the enemy inflicted blows on their backs, slapped their chins, and clubbed their necks, and drove them to the place of their execution:
51:28 Եւ ի մի ջոլիր զսուրբսն գնդեալ՝ եւ իբրեւ զպարիսպ շուրջանակի զնոքօք վաղակաւոր դահիճքն բագձաձեալ, այնպէս սուր ի վերայ եդեալ կոտորէին:	51:28 Grouping the blessed in one body, they posted about them the sabre-bearing executioners like a wall, and thus had the latter slay them by the sword:
51:29 Իսկ արք ոմանք ի թշնամեացն յայնցանէ որ շուրջն կային՝ տեսեալ ի սրբոց անտի մանուկ մի զուարթատեսիլ եւ գեղեցիկ երեսօք՝ Միքայէլ անուն, յաշխարհէն Գուգարայ, որոյ չեւ եւս էր փաղփաղեալ բողբոջեալ մրադիր բոյսք մօրուացն ընդ ծնօտսն՝ եւ իբրեւ մարդասիրել ի նա խոկացեալ եւ բուռն հարեալ զնմանէն, յինքեանս կորզեալ ձգէին, զի մի՛ ընդ այլսն եւ նա կորիցէ:	51:29 But certain men of the enemy, who were present there, took notice of a comely and handsome youth by the name of Mik’ayel, from the land of Gugark’, who was among the blessed. The virginal growth of his beard had not yet sprouted on his chin. Wishing to save him, the above men snatched him away, lest he might be killed with the rest:
51:30 Իսկ նա արտօսրաթոր կականմամբ զաչսն յերկինս համբարձեալ եւ զօրացեալ վերին օգնականութեամբն՝ ի բաց զինքն ի նոցանէ չոպեալ ճողոպրէր. եւ հապճեպ տուեալ եւ դիմագրաւ դիմեալ առ ընկերս իւր՝ առաջի սրոյն զգլուխ իւր կամաւորաբար մատուցանէր:	51:30 The youth, however, raising his tearful eyes to heaven, received fortitude through the assistance coming from High, and tearing himself loose from them, made haste to join his friends, and willingly offered his head to the sword:
51:31 Եւ այսպէս ի բանաւոր ողջակիզումն զինքն Քրիստոսի նուիրէր ընդ այլ եւս անարատ պատարագացն եւ զենմանց ի հոտ անուշից Հօրն երկնաւորի:	51:31 Thus, he presented himself to Christ as a reasonable sacrifice together with all the other immaculate offerings and immolations, so that the Heavenly Father might smell the sweet savour:
51:32 Էին եւս յայնժամ եղբարք երկուք ի նախնեացն Գնունիք, որոց անուանքն միումն Դաւիթ եւ միւսումն Գուրգէն ճանաչիւր. որք եւ ըմբռնեալք ի գերչացն՝ ածան առաջի բռնադատի ոստիկանին:	51:32 At the time, there were also two brothers of Gnuni ancestry, whose names were Dawit’ of the one, and Gurgen of the other, both of whom had been seized by the enslavers and brought before the tyrannical ostikan:
51:33 Եւ իբրեւ հարց եւ փորձ ընդ նոսա լեալ եւ գրեթէ զկէս տէրութեանն իւրոյ տայ նոցա խոստանայր, այլ եւ բազում զգեստս եւ զարդս ոսկեճամուկս, եւ ծիրանիս եւ երեւելի լակոնացի եւ բեհեզս նոցա մատուցանէր, եւ կամարս եւ մանեակս ոսկեղէնս եւ նժոյգս սրավարս՝ ճոխապաճոյճս ի զէնս եւ ի զարդս. եւ ապա զձեռս իւր ի նոսա կարկառեալ եւ գիրկս զպարանոցօքն արկեալ եւ հուպ ընդ հուպ ի համբոյր մերձեցուցեալ զնոսա, այնպէս շոգմոգէր շողոմութեամբ բանիւ հնազանդել նորայն բանի եւ խնայել յարբունս մանկութեան իւրեանց եւ դառնալ յանօրէն օրէնս, զոր ինքն պաշտէր:	51:33 The ostikan questioned the latter and promised to give them practically half of his domain as well as many robes, gold-broidered ornaments, expensive laconian and purple clothing, byssus, girdles, golden necklaces, and swift steeds richly adorned with armor and decorations. Then, stretching out his arms, he embraced and kissed them frequently, and flattered them with adulations, so that they might obey his commands, and spare the prime of their youth by converting to the impious religion that he himself worshipped:
51:34 իսկ նոցա գեղեցիկ իմն մոլութեամբ ի զէն զինուորութեանն Քրիստոս ի զինքեանս վառեալ՝ համարձակաձայն բարբառով զբարւոք դաւանութիւնն քարոզէին առաջի ամենեցուն, «Թէ քրիստոնեայք եմք, եւ ճշմարտութիւնն Աստուծոյ, որ յինք զանմահութիւն ունի եւ ի լոյս անմատոյց է բնակեալ՝ ոչ կամիմք փոխանակել ընդ ձերում ստութեանդ, որ ոչինչ իսկ են եւ յոչինչ համարեալ:	51:34 Notwithstanding these, with beautiful passion they clad themselves in the armor of Christ, and proclaimed their good faith openly before everyone: “We are Christians, and do not have the wish to exchange the truth of God, Who holds immortality within himself and dwells in the unapproachable light, for your falsities which are naught and are worth naught:
51:35 Իսկ իբրեւ այսպէս զխորհուրդ նոցա ի սէր նահատակադրին Քրիստոսի արձանացեալ տեսանէր թշնամին՝ հրամայէր այնուհետեւ սրով զնոսա սպանանել:	51:35 Subsequently, when the hostile (ostikan) realized how their thoughts were fixed thus on the love of the supreme judge Christ, he ordered them put to the sword:
51:36 Իբրեւ ածան ի թէատրոնն իբրեւ զոչխար ի սպանումն՝ աղօթս մշտնջենամռունչս եւ պաղատանս աղերսալից անդր առ Աստուած մատուցանէին գրել զնոսա ի թիւ վկայից սրբոց, որք սիրեցին զօր երեւելոյ գալստեան նորա:	51:36 As they were brought to the arena like sheep about to be immolated, they offered mournful and supplicative pleas to God, so that He might reckon them among the holy martyrs, who loved the day of His coming:
51:37 Եւ հանդերձեալ դահճացն զերէց եղբայրն կատարել սրով, նա աղաչանս նոցա մատուցանէր՝ նախ զկրտսերն քան զինքն տալ կերակուր սրոյն. ի մտի եդեալ եթէ գուցէ ի վերջ քան զնա մնալով՝ ըստ մանուկ տիոցն զարհուրեսցի ինչ յԻսմայէլեան սրոյն սպառնալեացն, վասն զի մրազարդ մորուքն ի ծնօտսն դեռեւս էր տիգեալ եւ ընծիւղեալ:	51:37 And when the executioners were about to put the older brother to the sword, he begged them to kill his younger brother first, for he took into consideration that should the latter survive him, he might be terrified of the Ishmaelite threats because of his youth, since his newly blossoming beard had but recently sprouted on his chin:
51:38 եւ դարձեալ յեղբայրն կոյս ասէր. «Եղբայր սիրելի, նախ դու ընծայաբերեցիր Քրիստոսի յուսոյն մերոյ՝ մատուցանելով զքեզ ինքն բանաւոր ողջակէզ եւ զենումն նուիրական նմա, որ վասն մեր եղեւ մեռեալ եւ վերագրեաց զմեզ ի կեանս:	51:38 Then, turning in the direction of his brother, he said, “Dear brother, first you present yourself to Christ, Who is our hope, and offer yourself as a reasonable sacrifice and votive immolation to Him, Who died for us and restored us to life:
51:39 Իսկ նորա ոչինչ գրեալ զվիշտս եւ ոչ ի մտի եդեալ զանհնարին մահուն տուգանս՝ յօժարութեամբ դիմեալ ի սուրն:	51:39 The latter gave no thought to the toils, and not considering the agony of an intolerable death, willingly went toward the sword:
51:40 այսպէս հատաւ գլուխ նորա՝ պսակեալ ի Քրիստոսէ անթառամ պսակաւն:	51:40 Thus, he was beheaded, and crowned by Christ with an unfading wreath:
51:41 Զկնի ապա եւ երէց եղբայրն յետ բարւոք պատերազմին եւ կատարման ընթացիցն եւ պահպանութեան հաւատոցն ի նոյն միտս զինքն վառեալ՝ յանողորմ սրոյ անտի սպանանի ի կենացս եւ կենդանանայ յանդերանութիւնս անվախճան ուրախութեանցն վերին արքայութեան:	51:41 Subsequently, the older brother also following a victorious war, and after fulfilling his destiny as well as preserving his faith intact, armed himself with the same spirit, and was killed by the same merciless sword. He came back to life in the eternal bliss of the Heavenly Kingdom:
51:42 Այսպէս ամենեքեան սոքա սուրբք, որ առ ի յինէն պատմեցան՝ յիրաւի տարեւորական տօնախմբութեամբ պատուին միշտ յեկեղեցիս սրբոց, օր յիշատակի սոցա սահմանեալ Մարերի ամսոյ՝ որ [ԻԷ] օր:	51:42 All of these saints, whom I have mentioned, are always justly honored in the holy churches in yearly feasts. The day of their commemoration is set on the [27th] day of the month of Mareri:
51:43 Վասն զի շիջուցին զհարուածս տանջանաց եւ գրեցան յորդիս վերին Սիօնի. անխէթ հաւատով յաղթեցին խորամանկութեան նոցա եւ հատին կտրեցին զոստս մահաբեր պտղոց նոցա. զի չ իք ինչ ահաւոր՝ ուր սէր Հօր է, եւ ոչ այն ինչ որ ցաւեցուցանէ՝ ուր փառքն Քրիստոսի են:	51:43 For they suffered the toilsome blows and were enrolled as the sons of the Heavenly Sion. With dauntless faith they surmounted the wiles of the enemy and pruned off the branches of their death-bearing fruits. For nothing can be horrible there, where dwells the love of God the Father, and nothing can cause pain there, where the glory of Christ is to be found:
51:44 Եւ այսպէս ապա աստուածային իմաստութեամբն ի բաց մերժեալ յանձանց զամենայն ինչ, որ ապստամբ եւ վայրենի է, եւ սրբեալ զինքեանս ի մարդկանէ պղծոց եւ կորուսելոց՝ կենսացուցին իւրեանց զհարկաւոր մահ մարմնոյ, եւ կամաւորաբար ածան իբրեւ զոչխար ի զենումն. եւ փոքր նեղութեամբ վայրկենիս յահ եւ յերկիւղ Տեառն յղացեալ՝ երկնեցին եւ ծնան զհոգի փրկութեան: Եւ սուրբ խնդրուածք նոցա իջուցին զհրեշտակս ի փրկութիւն իւրեանց, եւ նովին խոնարհութեամբ հասին երկնաւոր բարձրութեանն:	51:44 Thus, with divine wisdom they rejected everything that was defiant and wild, and purifying themselves from the filth of defiled and condemned men, turned death, which is inevitable, to life. Willingly they were driven like sheep in order to be immolated, and at the expense of momentary as well as trivial vexations they were impregnated by the awe and fear of the Lord, and in their labor gave birth to a soul that was redeemed. Their blessed prayers brought down the angels to save them, and because of their humility they reached the apex of Heaven:
51:45 Լուան աւետիս ի հեռաստանէ, եւ զուարթագին սրտիւ զտանջանս եւ զմահ իբրեւ զանմարմինս կոխեցին: Նմանեցան քաջ նահատակացն մահուն, եւ դիմեցին խաղաղութեամբ առ Աստուած ժամանեալք: Առին զյաղթութեան բրաբիոնն, եւ վերադասեցան յորդիս վերին Երուսաղէմի:	51:45 From afar they heard the good tidings, and with joyful heart they trod upon their sufferings and death like incorporeal creatures. They were like the dauntless martyrs in death, and having set out came near to God in peace. They received the wreath of victory and were reckoned among the company of the children of the Heavenly Jerusalem:
51:46 Որպէս սկսան քաջութեամբ, նովին եւ կատարեցին զհանդէս նահատակութեանն՝ լի երկնաւոր սիրովն, եւ արտափայլեցին իբրեւ զարեգակնի մէջ տիեզերաց, որոց եւ անուանք նոցա գրեալ են ի դպրութիւն կենաց:	51:46 As they had begun their agony with valor, by the same token, filled with heavenly love, they completed the contest of Martyrdom, and shone brightly like the sun in the midst of the universe. The names of these men are written in the Register of Life:
51:47 Իսկ այլք ոմանք թշուառականք եւ կոխեալք ի սատանայէ՝ զարհուրեալք յառժամանակեայ մահուանէս, եւ դիւրացուցեալ ի սիրտս իւրեանց զի նանիր եւ զսնոտի խոստմունս նոցա՝ շուրջ զինքեամբք պատեցին զերկունս մեղաց մահու եւ ուղխիւք անօրէնութեան հեղեղեցին զանձինս իւրեանց. եւ վրիպեալք ի ճշմարիտ լուսոյն՝ խաւարազգած նսեմութեամբ կուրացան, մոլորեալք յարքունական պողոտայէն եւ քեցեալք ի բաց յստակ ծորանէ քաղցրութեան խորհրդոցն աստուածայնոց՝ զմրուր դառնութեան բաւականաբար արբին, որ վերջին է չարութեան եւ առաջին կռապաշտութեան: Եւ ուրացեալք ի հաւատոյ՝ չար եւս քան զանհաւատսն գտան, ոչ ինչ օգտեալք եւ ի խոստմանց ինչ նոցա գոնէ միայն ըստ մասանց կենացս. այլ երերածուփք եւ տատանեալք եւ թշնամանեալք էին՝ եւ յամենայն կողմանց հարեալ եւ վատթարեալ:	51:47 Nevertheless, certain wretched souls, possessed by satan, and terrified by momentary death, were swayed in their hearts toward their useless and vain promises. They surrounded themselves with the labors of deathly sins and inundated themselves with torrents of wickedness. Straying from the path of the true light, they were blinded by black darkness. Straying from the royal highway, they swerved from the limpid flow of the sweetness of the divine sacrament, and imbibed sufficiently the dregs of bitterness, which is the last (stage) of wickedness and the first step to idolatry. Having forsaken their faith, they were worse than the unbelievers. In no way did they derive any benefit from the promises made by the enemy, except to save their lives. On the contrary, quivering and shaking (in their fear), they were treated with hostility and were abused by all sides:
51:48 Եւ ազատ մարդիկք այնպէս ուրացութեամբն ձաղեալք եւ հասեալք ի խոր աղքատութիւնս, մինչեւ ի դրունս տնանկաց շրջել եւ հաց մուրանալ՝ եւ միայն զկորստական մոլորութեանն եւ անարգութեանն անուն ժառանգեալք:	51:48 Thus, men of the azat rank were disgraced because of their apostasy, and having reached the limits of utter poverty, went to the extent of visiting the houses of the poor in order to beg for bread. The notoriety of their destructive and disgraceful aberration was the only thing that they achieved:
51:49 Եւ ոչ գտաւ խոստովանութիւն ի շրթունս նոցա. իջին ի դժոխս անհնարին դառնութեամբ՝ առիթք գտեալք հրոյն գեհենի:	51:49 Their lips uttered no confession. In horrible bitterness they descended to hell, where the fires of Gehenna devoured them:
51:50 Եւ այս գրեալ եղեւ յինէն առ ի կշտամբութիւն յանդիմանութեան այնոցիկ, որք խորհին ցանկացողք գործոց նոցա լինել:	51:50 I wrote an account of these as a warning for all those who give thought to such acts: