Սեբէոս 1-42 Sebeos

42:0 Բարձումն Սասանականին, որ կալաւ զիշխանութիւնն ամս [ՇԽԲ]: Դիմել Հրէից առ Իսմայելացիս. երեւել Մահմետի եւ միաբանել զԻսմայելացիս: Առաջին պատերազմ ի մէջ Յունաց եւ Իսմայելացւոց յԱրաբիա: Պարտութիւն Յունաց. փախուցանել զխաչափայտն ի Կոստանդնուպոլիս: Իսմայելացիք տիրեն Եգիպտոսի: Այլ զաւր Իսմայելացւոց առնու զՏիզբոն: Նուազումն թագաւորութեան Պարսից: Մահ Հերակլի եւ թագաւորել որդւոյ նորա Կոստանդնի: Մուտ որդւոցն Իսմայելի յաշխարհսն Հայոց: Առումն Դունայ եւ գերումն [ԼԵ] հազար սրանց ի Դունայ: Պատրկութիւն Թէոդորոսի Ռշտունւոյ: Իսմայելացիք յաւարի առնուն զբազում աշխարհս մինչեւ ի սահմանս Հնդկաց:	42:0 The abolition of the Sasanian (line) which had held power for [542] years. The Jews betake themselves to the Ismaelites. The appearance of Mahmet and his uniting the Ismaelites. The first battle between the Greeks and Ismaelites in Arabia. Defeat of the Greeks; they take the Cross in flight to Constantinople. The Ismaelites rule over Egypt; another army of Ismaelites takes Ctesiphon. Eclipse of the kingdom of the Persians. Death of Heraclius and the reign of his son Constantine. Entry of the sons of Ismael into Armenia. Capture of Dvin and captivity of [35,000] men from Dvin. Office of patrik of T’ēodoros Ṙshtuni. The Ismaelites plunder many lands as far as the borders of India:
42:1 ԶԱբրահամեանն ճառեցից զզաւակէ, ոչ զազատէն, այլ զայն՝ որ յաղախնոյ ծնեալ, յորոյ վերայ անսուտ կատարեալ աստուածային բանն, եթէ «ձեռք նորա յամենեսեան, եւ ամենեցուն ձեռք ի նա:	42:1 I shall speak of the stock of Abraham, not of the free one but of that born from the handmaiden, concerning which the unerring divine word was fulfilled: ’His hands on all, and the hands of all on him. ’:
42:2 Յայնժամ երթեալ ժողովեցան յԵդեսացւոց քաղաքն երկոտասան ազգք ամենայն ցեղիցն Հրէից: Եւ եղեւ իբրեւ տեսին, թէ գնաց մեկնեցաւ ի նոցանէ զաւրն Պարսից, եւ թողին ի բաց զքաղաքն խաղաղութեամբ՝ փակեցին զդուռն եւ ամրացան ի նա. եւ ոչ ետուն մտանել ի նոսա զաւրացն Հռովմայեցւոց տէրութեանն: Իսկ թագաւորն Յունաց Երակլոս հրաման ետ պաշարել զնա:	42:2 Then the twelve tribes of all the clans of the Jews went and gathered at the city of Edessa. When they saw that the Persian army had departed from them and had left the city in peace, they shut the gate and fortified themselves within. They did not allow the army of the Roman empire to enter among them. Then the Greek king Heraclius ordered it to be besieged:
42:3 Եւ իբրեւ գիտացին սոքա, եթէ ոչ կարեն ունել զդէմ նորա պատերազմաւ՝ խաւսեցան ընդ նմա ի խաղաղութիւն: Եւ բացեալ զդուրս քաղաքին՝ երթեալ կացին առաջի նորա: Յայնժամ հրաման ետ նոցա երթալ դադարել յիւրաքանչիւր ի բնակութիւն. եւ գնացին նոքա: Եւ կալեալ զճանապարհս անապատին գնացին ի Տաճկաստան առ որդիսն Իսմայելի, կոչեն զնոսա իւրեանց յաւգնականութիւն, եւ ծանուցանեն նոցա զհարազատութիւն իւրեանց Գրոց կտակաւ:	42:3 When they realized that they were unable to resist him in battle, they parleyed for peace with him. Opening the gates of the city, they went and stood before him. Then he ordered them to go and remain in each one’s habitation, and they departed. Taking desert roads, they went to Tachkastan, to the sons of Ismael, summoned them to their aid and informed them of their blood relationship through the testament of scripture:
42:4 Իսկ նոցա թէպէտ եւ հաւանեալ վասն մերձաւոր հարազատութեանն՝ այլ ոչ կարէին առնել հաւանութիւն ի մէջ բազմութեան նոցա, եւ զի էին պաշտամունք նոցա բաժանեալ ի միմեանց:	42:4 But although the latter were persuaded of their close relationship, yet they were unable to bring about agreement within their great number, because their cults were divided from each other:
42:5 Յայնմ ժամանակի այր ոմն ի նոցունց իսկ յորդւոցն Իսմայելի, որում անուն էր Մահմէտ, թանգար, որպէս ի հրամանէն Աստուծոյ երեւեալ նոցա քարոզ՝ ճշմարտութեանն ճանապարհ, զԱբրահամեանն ուսուցանէր նոցա ճանաչել զԱստուած. մանաւանդ զի հմուտ եւ տեղեակ եւս էր Մովսիսական պատմութեանն:	42:5 At that time a certain man from among those same sons of Ismael whose name was Mahmet, a merchant, as if by God’s command appeared to them as a preacher and the path of truth. He taught them to recognize the God of Abraham, especially because he was learned and informed in the history of Moses:
42:6 Արդ՝ զի ի վերուստ էր հրամանն՝ ի միոջէ հրամանէ ժողովէին ամենեքեան ի միաբանութիւն աւրինացն: Եւ թողեալ զունայնութեան պաշտամունսն՝ դառնային առ Աստուած կենդանի, որ երեւեցաւ հաւրն նոցա Աբրահամու: Արդ՝ աւրինադրէ զնոսա Մահմէտ՝ ոչ ուտել մեռելոտի, եւ ոչ ըմպել գինի, եւ ոչ խաւսել սուտ, եւ ոչ խառնակել ի պոռնկութիւն: Եւ ասէր. «Երդմամբ խոստացաւ Աստուած զերկիրն զայն Աբրահամու եւ զաւակի նորա յետ նորա մինչեւ յաւիտեան:	42:6 Now because the command was from on high, at a single order they all came together in unity of religion. Abandoning their vain cults, they turned to the living God who had appeared to their father Abraham. So Mahmet legislated for them: not to eat carrion, not to drink wine, not to speak falsely, and not to engage in fornication. He note: ’With an oath God promised this land to Abraham and his seed after him forever:
42:7 Եւ կատարեաց որպէս խաւսեցաւն առ այնմ ժամանակաւն, մինչեւ սիրէրն զԻսրայէլ: Իսկ արդ՝ դուք էք որդիք Աբրահամու, եւ կատարէ Աստուած զխոստումնն Աբրահամու եւ զաւակի նորա ի վերայ ձեր. այլ միայն սրտիւ սիրեցէք զԱստուածն Աբրահամու եւ երթայք կալարուք զերկիրն ձեր, զոր ետ Աստուած հաւր ձերում Աբրահամու, եւ ոչ կարէ ոք ընդդէմ ձեր կալ պատերազմաւ, զի Աստուած ընդ ձեզ է:	42:7 And he brought about as he promised during that time while he loved Israel. But now you are the sons of Abraham, and God is accomplishing his promise to Abraham and his seed for you. Love sincerely only the God of Abraham, and go and seize your land which God gave to your father Abraham. No one will be able to resist you in battle, because God is with you. ’:
42:8 Յայնժամ ամենեքեան ժողովեցան միաբան յԵւիւլայ մինչեւ ցՍուր, որ է յանդիման Եգիպտոսի, եւ գնացին յանապատէն Փառանու երկոտասան ցեղ՝ ըստ ցեղի տանց նահապետաց իւրեանց: Եւ բաժանեցին [ԺԲ] հազար արանց, որպէս յորդւոցն Իսրայելի ի ցեղսն իւրեանց, հազար այր ի ցեղէ մի՝ առաջնորդել նոցա յերկիրն Իսրայելի:	42:8 Then they all gathered in unison ’from Ewila as far as Sur, which is opposite Egypt’; and they went from the desert of P’aṙan, [12] tribes according to the tribes of the families of their patriarchs. They divided the [12,000] men, like the sons of Israel, into their tribes - a thousand men from each tribe - to lead them into the land of Israel:
42:9 Եւ չուեալք գնացին բանակք բանակք ըստ իւրաքանչիւր նահապետութեանց - Նաբէութ, Կեդար, Աբդիւղ, Մաբսամ, Մասմայ, Իդումա, Մասէ, Քողդադ, Թեման, Յետուր, Նափէս եւ Կեդմայ: Այս են ազգք Իսմայելի: Եւ հասեալ յԸռաբովթ Մովաբու ի սահմանս Ռուբէնի. զի բանակն Յունաց բանակեալ էին յԱրաբիա, եւ անկեալ ի վերայ նոցա յանկարծակի՝ հարին զնոսա ի սուր սուսերի, եւ փախստական արարին զԹէոդոս եղբայր կայսերն Երակղի, եւ դարձեալ բանակեցան յԱրաբիա:	42:9 They set off, camp by camp according to each one’s patriarchal line: (Nabēut’, Kedar, Abdiwł, Mabsam, Masmay, Iduma, Masē, K’ołdad, T’eman, Yetur, Nap’ēs and Kedmay. These are the tribes of Ismael. ’ They reached Ĕṙabovt’ of Moab in the territory of Ṙuben, for the Greek army had camped in Arabia. Falling on them unexpectedly, they put them to the sword, and put to flight T’ēodos the brother of the emperor Heraclius. Then they returned and camped in Arabia:
42:10 Եւ ամենայն մնացորդք ժողովրդեան որդւոցն Իսրայելի ժողովեալ միաբանեցան ի միասին, եւ եղեն զաւր մեծ: Եւ եղեւ յետ այնորիկ արձակեցին պատգամս առ թագաւորն Յունաց, եւ ասեն այսպէս. «Հաւր մերում Աբրահամու ետ Աստուած զերկիրդ զայդ ի կալուած ժառանգութեան եւ զաւակի նորա յետ նորա:	42:10 All the remnants of the people of the sons of Israel gathered and united together; they formed a large army. Following that they sent messages to the Greek king, saying: ’God gave that land to our father Abraham as a hereditary possession and to his seed after him:
42:11 Եւ մեք եմք որդիք Աբրահամու. շատ լիցի քեզ ունել զերկիրդ մեր. ի բաց թող խաղաղութեամբ, եւ մեք ոչ եկեսցուք յերկիր քոյ. ապա թէ ոչ՝ տոկոսիւք պահանջեսցուք ի քէն զկալեալն:	42:11 We are the sons of Abraham. You have occupied our land long enough. Abandon it peacefully and we shall not come into your territory. Otherwise, we shall demand that possession from you with interest. ’:
42:12 Իսկ կայսրն ոչ առնոյր յանձն, եւ ըստ պատգամին պատշաճի ոչ առնէր նոցա պատասխանի, այլ ասէ. «Իմ է երկիրս, եւ քոյ վիճակ ժառանգութեան՝ անապատն. երթ գնա խաղաղութեամբ յերկիր քոյ»: Եւ սկսաւ գունդս կազմել իբրեւ [ՀՌ], եւ ետ նոցա զաւրավար՝ զոմն մի ի հաւատարիմ ներքինեաց իւրոց, եւ հրաման ետ երթալ նոցա յԱրաբիա. եւ պատուիրեաց չ առնել պատերազմ ընդ նոսա, այլ զգուշանալ անձանց, մինչեւ իւր այլ զաւրս գումարեալ արձակեսցէ յաւգնականութիւն նոցա:	42:12 But the emperor did not agree. He did not respond appropriately to their message, but note: ’This land is mine, your lot of inheritance is the desert. Go in peace to your land? He began to collect troops, about [70,000], appointed as general over them one of his trusted eunuchs, and ordered them to go to Arabia. He commanded them not to fight with them, but to look to their own defence until he should have gathered other troops to send to their assistance:
42:13 Իսկ նոցա հասեալ ի Յորդանան եւ անցին յԱրաբիա, եւ թողեալ զբանակս իւրեանց ի գետեզերին՝ հետիոտս գնացին ի վերայ բանակի նոցա: Իսկ նոցա զմասն ինչ ի բանակէն դարանակալ արարեալ աստի եւ անտի, եւ կարգեալ զբազմութիւն խորանացն շուրջ զբանակաւն, եւ ածեալ զուղտերամակսն՝ մակաղեցին շուրջ զբանակաւն եւ զվրանաւքն, եւ կապեցին չուանաւք զոտս նոցա. այս է ամրութիւն բանակի նոցա:	42:13 But when they reached the Jordan and crossed into Arabia, they left their camps on the river bank and went on foot to attack their army. The latter posted part of their force in ambush on either side, and arranged the multitude of their tents around their camp. Bringing up the herds of camels, they tethered them around the camp and their tents, and bound their feet with cords. This was the fortification of their camp:
42:14 Եւ սոքա յաւգնեալք ի ճանապարհին՝ ուր ուրեմն կարացին հատանել զամրութիւն բանակին, եւ սկսան սատակել զնոսա: Յանկարծակի յարեան դարանակալքն ի տեղւոջէ իւրեանց եւ յարձակեցան ի վերայ նոցա. եւ անկեալ ահ Տեառն ի վերայ զաւրացն Յունաց, եւ ի փախուստ դարձան առաջի նոցա. եւ ոչ գոյր նոցա փախուստ ի թանձրութենէ աւազոյն, զի թաղէին ոտքն մինչեւ ի սրունսն, եւ տագնապ մեծ յարեգականն ջերմութենէն, եւ սուր թշնամւոյն զհետ նոցա:	42:14 The others, though wearied from their march, were able at certain places to penetrate the fortification of the camp, and began to slaughter them. Unexpectedly, those lying in ambush rose up from their places and attacked them. Fear of the Lord fell on the Greek army, and they turned in flight before them. But they could not flee, because of the density of the sand, since their feet sank in up to their shins; and there was great distress from the heat of the sun, and the enemy’s sword pursued them:
42:15 Արդ՝ անկան ամենայն զաւրավարքն եւ կործանեցան: Եւ եղեւ թիւ անկելոցն աւելի քան զերկու հազարս: Եւ սակաւք ի նոցանէ ապրեալքն փախստական անկանէին ի տեղի ապաստանի:	42:15 So, all the generals fell and were slain. The number of the fallen was more than [2,000]. A few of them escaped and fled to a place of refuge:
42:16 Եւ նոքա անցեալ ընդ Յորդանան՝ բանակեցան յԵրիքով: Յայնժամ անկաւ ահ նոցա ի վերայ բնակչաց երկրին. եւ հնազանդեցան ի ծառայութիւն նոցա ամենեքեան: Յայնմ գիշերի եւ երուսաղէմացիքն փախուցեալ զտէրունեան խաչն եւ զամենայն սպասս եկեղեցեացն Աստուծոյ, եւ արկեալ ի ծով նաւաւք յուղարկեցին ի պաղատն Կոստանդնուպաւլսի: Եւ ապա խնդրեալ նոցա երդումն ի նոցանէ՝ հնազանդեցան ի ծառայութիւն նոցա:	42:16 They (the Ismaelites) crossed the Jordan and camped at Jericho. Then dread of them fell on all the inhabitants of the land, and they all submitted to them. That night the people of Jerusalem took in flight the Lord’s Cross and all the vessels of the churches of God. Setting sail on the sea in ships, they brought them to the palace of Constantinople. Then, having requested an oath from them, they submitted to them:
42:17 Իսկ թագաւորն Յունաց այլ ոչ եւս կարաց գումարել զզաւրս իւր ընդդէմ նոցա: Եւ նոքա բաժանեցին զզաւրս իւրեանց յերիս մասունս: Մասն մի յԵգիպտոս, որ երթեալ կալան մինչեւ ցԱղեքսանդրիա: Եւ մասն մի ի հիւսիսոյ կողմանէ, ընդդէմ թագաւորութեանն Յունաց:	42:17 But the Greek king could raise no more troops to oppose them. So, they divided their forces into three parts. One part went to Egypt and seized (the country) as far as Alexandria. One part was in the north, opposing the Greek empire:
42:18 Եւ յական թաւթափել կալան ի վերջնոյ ծովուն մինչեւ ցեզր գետոյն մեծի Եւփրատայ. եւ յայնմ կողմն գետոյն՝ զՈւրհայ եւ զամենայն քաղաքս Միջագետաց: Եւ մասն մի յարեւելս՝ ի վերայ թագաւորութեանն Պարսից:	42:18 And in the twinkling of an eye they occupied (the land) from the edge of the sea as far as the bank of the great river Euphrates; and on the other side of the river (they occupied) Urha and all the cities of Mesopotamia. The third part (went) to the east, against the kingdom of Persia:
42:19 Եւ նուազեցաւ թագաւորութիւնն Պարսից ի ժամանակին յայնմիկ, եւ զաւրք նոցա բաժանեալ յերիս մասունս: Յայնժամ զաւրացն Իսմայելի, որ էին գումարեալ ի կողմանս արեւելից՝ երթեալ պաշարեցին զՏիզբոն, զի անդ նստէր թագաւորն Պարսից: Եւ զաւր աշխարհին Մարաց գումարեալ ի ձեռն զաւրավարին իւրեանց Ռոստոմայ [ՁՌ] վառելոց՝ ժողովեցան եւ գնացին ի վերայ նոցա ի պատերազմ. յայնժամ թողեալ զքաղաքն՝ անցին յայնկոյս գետոյն Դգլադայ:	42:19 The Persian kingdom was eclipsed at that time, and their army was divided into three parts. Then the army of Ismael, which had gathered in the regions of the east, went and besieged Ctesiphon, because there the Persian king was residing. The army of the land of the Medes gathered under the command of their general Ṙostom, [80,000] armed men, and marched to do battle with them. Then they left the city and crossed to the other side of the river Tigris:
42:20 Եւ գնացին եւ անցին նոքա զգետաւն եւ պնդեցան զհետ նոցա, եւ նոքա ոչ դադարեցին մինչեւ ի սահմանս իւրեանց, ի գեւղն որ կոչի Հերթիճան: Եւ սոքա պնդեալք զհետ նոցա՝ եւ չոգան բանակեցան ի դաշտին: Էր անդ եւ Մուշեղ Մամիկոնեան որդի Դաւթի, զաւրավարն Հայոց երեք հազար սպառազինաւք, եւ Գրիգոր իշխանն Սիւնեաց տէրն՝ [Ռ] արամբ:	42:20 The others also crossed the river and pursued them closely, but the former did not stop until they reached their own borders, the village called Hert’ichan. The latter pressed hard behind them, and they camped on the plain. The Armenian general Musheł Mamikonean, son of Dawit’, was also there with [3,000] fully-armed men; and prince Grigor, lord of Siwnik’, with a thousand:
42:21 Եւ եղեւ յարձակումն ի վերայ միմեանց. եւ փախեան զաւրն Պարսից առաջի նոցա. իսկ նոքա զհետ մտեալ հարին զնոսա ի սուր սուսերի իւրեանց: Եւ մեռան ամենայն նախարարքն գլխաւորք. մեռաւ եւ զաւրավարն Ռոստամն. սպանին եւ զՄուշեղ երկու քեռորդւովքն, եւ զԳրիգոր Սիւնեաց տէր միով որդւով: Եւ այլքն զերծեալ գնացին փախստական յաշխարհն իւրեանց:	42:21 A mutual attack ensued. The Persian army fled before them, but they pursued them and put them to the sword. All the leading nobles were killed, and the general Ṙostom was also killed. They also slew Musheł with his two nephews, and Grigor lord of Siwnik’ with one son. The others escaped in flight to their own country:
42:22 Եւ իբրեւ եկին հասին մնացորդք զաւրացն Պարսից յԱտրպատական՝ գումարեալ ժողովեցան ի մի վայր, եւ նստուցին իւրեանց զաւրավար զԽոռոխազատ. եւ փութացեալ ի Տիզբոն՝ էառ զամենայն գանձս թագաւորութեանն եւ զբնակիչս քաղաքացն եւ զթագաւորն իւրեանց. եւ փութացաւ հասուցանել յԱտրպատական. եւ իբրեւ մեկնեալ հեռացան՝ յանկարծակի եհաս ի վերայ նոցա զաւրն Իսմայելի:	42:22 When the survivors of the Persian army reached Atrpatakan, they gathered together in one place and installed Khoṙokhazat as their general. He hastened to Ctesiphon, took all the treasures of the kingdom, the inhabitants of the cities, and their king, and made haste to bring them to Atrpatakan. After they had set out and had gone some distance, unexpectedly the Ismaelite army attacked them:
42:23 Եւ նոքա զարհուրեալ թողին զգանձս եւ զբնակիչս քաղաքին եւ փախեան. փախեաւ եւ թագաւորն իւրեանց, եւ անկաւ ի զաւրն հարաւոյ: Իսկ նոցա առեալ զգանձն ամենայն դարձան ի Տիզբոն, առին եւ զբնակիչսն քաղաքացն, եւ աւերեցին զամենայն երկիրն:	42:23 Terrified, they abandoned the treasures and the inhabitants of the city, and fled. Their king also fled and took refuge with the army of the south. But these (the Ismaelites) took all the treasure and returned to Ctesiphon, taking also the inhabitants of the cities, and they ravaged the whole land:
42:24 Յայնժամ կատարեալ երանելւոյն Երակլի զկեանս իւր բարւոք ծերութեամբ. եւ էին աւուրք իւրոյ թագաւորութեանն ամք [Լ]: Երդմնեցուցանէ զորդի իւր զԿոստանդին՝ առնել ողորմութիւն ի վերայ ամենայն յանցաւորացն, զորս հրամայեալ էր առնել յաքսորսն, ի դարձուցանել զնոսա յիւրաքանչիւր տեղիսն:	42:24 Then the blessed Heraclius completed his life at a good old age. The days of his reign were [30] years. He made his son Constantine swear to exercise (mercy) on all the transgressors whom he had ordered to be exiled, and to restore them to each one’s place:
42:25 Երդմնեցուցանէ եւ վասն ասպետի՝ ածել զնա եւ զկին նորա եւ զորդիս նորա, եւ հաստատել ի կարգն առաջին: Եւ եթէ կամեսցի գնալ յաշխարհն իւր՝ երդուեալ եմ նմա, մի եղիցի սուտ երդումն իմ: Արձակեա զնա, եւ թող երթայ խաղաղութեամբ:	42:25 He also made him swear regarding the aspet that he would bring him and his wife and children back, and establish him in his former rank. ’If he should wish to go to his own country, I have (so) sworn to him. Let not my oath be false. Release him, and let him go in peace. ’:
42:26 Մեռաւ Երակլոս, եւ թագաւորեաց որդի նորա Կոստանդին: Եւ ոչ ոք ընտրեցաւ զաւրավար յաշխարհին Հայոց. քանզի անմիաբան լեալ իշխանացն՝ մեկնեցան ի միմեանց:	42:26 Heraclius died, and his son Constantine reigned. And no one was chosen as general in the land of Armenia, because the princes were disunited and had separated from each other:
42:27 Եւ ել զաւր ապականիչ յԱսորեստան կողմանէ ընդ ճանապարհս Ձորոյ յաշխարհն Տարաւնոյ. առին զնա եւ զԲզնունիս եւ զԱղիովիտ: Եւ ճանապարհ կալեալ ի Բերկրոյ ձորն ընդ Որդսպոյ եւ ընդ Գոգովիտ՝ թափեցան յԱյրարատ: Եւ ոչ ոք կարաց ի զաւրացն Հայոց արկանել գոյժ ի Դուին աւան. բայց արք երեք յիշխանացն, որք երթային ժողովել զզաւրն ճապաղական, Թէոդորոս Վահեւունի, եւ Խաչեան Առաւեղեան, եւ Շապուհ Ամատունի:	42:27 A destructive army came from Asorestan along the road of Dzor to the land of Taron; they seized it and Bznunik’ and Ałiovit. Continuing their march to the valley of Berkri through Ordspoy and Gogovit, they debouched in Ayrarat. None of the Armenian troops was able to bring the grievous news to the town of Dvin, save three of the princes who went to gather the scattered army - T’ēodoros Vahewuni, Khach’ean Aṙawełean, and Shapuh Amatuni:
42:28 Որք գնացեալ փախստական ի Դուին, եւ հասեալ ի կամուրջն Մեծամաւրի՝ ի բաց աւերեցին, եւ ինքեանք անցեալք գոյժ արկանել ի յաւանին: Եւ ի բերդն ժողովեցին զամենայն մարդիկ աշխարհին, որ եկեալ էին ի կութս այգեստանին: Բայց Թէոդորոսն գնացեալ ի Նախճաւան քաղաք:	42:28 They fled to Dvin, and on reaching the bridge of the Metsamawr destroyed it, having crossed to spread the news in the town. They brought together in the citadel all the people of the province who had come for the vintage of the vineyards. But T’ēodoros went on to the city of Nakhchawan:
42:29 Եւ հասեալ թշնամին (Բուշայն) ի կամուրջն Մեծամաւրի ոչ կարաց անցանել. բայց ունէին առաջնորդ իւրեանց զՎարդիկ իշխան Մոկաց որ կոչէր Ակնիկ: Ապա անցեալ ընդ կամուրջն Մեծամաւրի՝ հարին ասպատակաւ զամենայն երկիրն, եւ ժողովեալ զաւար եւ զգերութիւն բազում յոյժ, եւ եկեալ բանակեցան ի յեզր մայրւոյն Խոսրովակերտի:	42:29 When the enemy reached the Metsamawr bridge, he was unable to cross. But they had as their guide Vardik, prince of Mokk’, who was called Aknik. Then crossing by the bridge of the Metsamawr they inflicted the whole land with raiding, and gathered very much booty and many captives. They came and camped at the edge of the forest of Khosrovakert:
42:30 Եւ եղեւ յաւուրն հինգերորդի դիմեցին ի վերայ քաղաքին. մատնեցաւ քաղաքն ի ձեռն նոցա. քանզի արկին մուխ շուրջանակի, մերժեցին ծխովն եւ նետաձգութեամբն զպահապանս պարսպին, եւ կանգնեալ սանդուխս՝ ելին ի պարիսպն եւ անկեալ ի ներքս բացին զդուռն քաղաքին:	42:30 On the fifth day they attacked the city. It was delivered into their hands because they surrounded it with smoke. By means of the smoke and the shooting of arrows they pushed back the defenders of the wall. Having set up ladders, they mounted the wall, entered inside, and opened the city gate:
42:31 Եւ դիմեալ ի ներքս զաւրք թշնամեացն՝ սատակեցին սրով զբազմութիւն քաղաքին, եւ առեալ զաւար եւ զկապուտ քաղաքին՝ ելին եւ բանակեցան ի նմին բանակետեղն, որ աւր [Ի] էր տրէ ամսոյն, յաւուր ուրբաթի: Եւ դադարեալ աւուրս ինչ՝ ելին եւ գնացին ընդ նոյն ճանապարհ, ընդ որ եկեալն էին: Եւ խաղացուցին զբազմութիւն գերւոյն [ԼԵ] հազար ոգի:	42:31 The enemy army rushed within and put the multitude of the city’s population to the sword. Having plundered the city, they came out and camped in the same encampment. It was the [20th] of the month Tre, a Friday. After staying a few days, they left by the same route that they had come, leading away the host of their captives, [35,000] souls:
42:32 Իսկ իշխանն Հայոց Ռշտունեաց տէրն դարանակալ եղեալ ի Գոգովիտ գաւառի՝ դիմէ ի վերայ նոցա սակաւուք: Եւ ոչ կարաց զդէմ ունել նոցա. փախստական լինի առաջի նոցա. եւ նոքա զհետ մտեալ նոցա՝ սատակէին զբազումս ի նոցանէն. եւ ինքեանք չոգան անցին յԱսորեստան: Եւ եղեւ այս յամս Եզրի կաթուղիկոսի:	42:32 Now the prince of Armenia, the lord of Ṙshtunik’, was lying in ambush in the province of Gogovit, and he attacked them with a few men. But he was unable to resist them and fled before them. They pursued him and slew most of them. Then they proceeded to Asorestan. This happened in the years of the Catholicos Ezr:
42:33 Իսկ ի ձեռն այնր պատերազմի ի կայսերէ հրաման հասեալ զաւրավարութեանն Թէոդորոսի Ռշտունեաց տեառն՝ հանդերձ պատրկութեան պատուով:	42:33 On account of this battle a command came from the emperor (bestowing) the command of the army on T’ēodoros, lord of Ṙshtunik’, with the rank of patrik:
42:34 Այս ամենայն լինի ի ձեռն կաթուղիկոսին Ներսիսի, որ յաջորդեցաւ ի նմին ամի յաթոռ կաթուղիկոսութեան փոխանակ Եզրի կաթուղիկոսի:	42:34 This all was brought about through the Catholicos Nersēs, who in that same year succeeded to the throne of the Catholicosate in place of the Catholicos Ezr:
42:35 Բայց յորժամ ելին յարեւելք որդիքն Իսմայելի ի Սին անապատէն ոչ ել ընդ նոսա եւ թագաւորն նոցա Ամռ. այլ իբրեւ յաղթեցին պատերազմաւք, վանեալ զերկոսին թագաւորութիւնն, կալան յԵգիպտոսէ մինչեւ ցլեառն մեծ Տորոս, եւ ի ծովէն Արեւմտից մինչեւ ցՄարս եւ Խուժաստան՝ ապա ելին արքունական բանակաւքն ի բուն սահմանս կալուածոցն Իսմայելի:	42:35 Now when the sons of Ismael went to the east from the desert of Sin, their king Amr did not go with them. Being victorious in battle, they defeated both kingdoms; they occupied (the land) from Egypt as far as the great Taurus mountain, and from the western sea as far as Media and Khuzhastan. Then they penetrated with royal armies into the original borders of the territory of Ismael:
42:36 Եւ հրաման ետ արքայ ժողովել զնաւ եւ զնաւորդս բազումս, եւ անցանել ընդ ծով ի հարաւակողմն յարեւելս, ի Պարսս, եւ ի Սակաստան, եւ ի Սընտ եւ ի Կրման, յաշխարհն Կուրան եւ ի Մակուրան, մինչեւ ի սահմանս Հնդկաց:	42:36 The king commanded ships and many sailors to be gathered, to cross the sea to the south-east: to Pars, Sakastan, Sind, Krman, (and) the land of Kuran and Makuran as far as the borders of India:
42:37 Իսկ զաւրացն փութանակի պատրաստեալ՝ զհրամանսն կատարէին. եւ այրեցին զամենայն երկիրն, եւ առեալ զաւար եւ զկապուտ՝ դարձան անդրէն, արշաւանս դնելով ի վերայ ծովուն մկանանցն հասանէին ի տեղիս իւրեանց:	42:37 So, the troops rapidly made preparations and carried out their orders. They burned the whole land; and taking booty and plunder they returned. After making raids over the waves of the sea, they came back to their own places:
42:38 Զայս լուաք յարանց գերելոց ի Խուժաստան Տաճկաստանէ, որոց ինքեանք իսկ ականատես եղեալ պատմեցին մեզ զայս բան:	42:38 This we heard from men who had been taken as captives to Khuzhastan, (from) Tachkastan. Having been themselves eyewitnesses of these events, they gave this account to us: