55:0 Յաղագս գնալոյ Աշոտոյ արքայի առ կայսրն, եւ նուաճութեան Յուսփայ յերեսաց արքային Գագկայ:

 55:0 King Ashot Goes to the Emperor, and Yusuf Retreats before King Gagik:

55:1 Իսկ իբրեւ ընթերցեալ եղեւ այս թուղթ առաջի Կայսեր եւ ի միտ էառ տակաւին, որ դեռեւս շուրջ զմեօք էին զեղեալ հարաւային չար արկածք եւ զդղրդումն եւ զկործանումն մեր եւ դարձեալ զելս կենաց բարեացապարտ եւ երջանիկ արքային Սմբատայ:

 55:1 After they had read my letter to the Emperor, he considered that the wicked calamities from the south might still be abounding around us, and learning of our distress and destruction as well as of the death of the beneficent and blessed king Smbat:

55:2 զոր մարտիրոսական հանդիսի վիճակացն համարէին լինել վերընկալուչ՝ ապա վաղվաղակի առաքէ ի խնդիր ինձ եւ թագաւորելոյն Աշոտոյ արքայորդւոյն զոմն Թէոդորոս Վասլիկոս բազմահարկի պատուասիրութեամբ եւ ընտանեբար սիրոյ հարազատութեամբ՝ ընդ ուշի եւս կապեալ զսէր կատարման հօր իւրոյ Բասլի, որ ընդ հօր նորա Սմբատայ էր. եւ փութացուցեալ երթալ ի միասին տեսանել եւ տնօրինել զհասարակացն օգուտս:

 55:2 whom they considered to be worthy of the lot of a martyr, thereupon immediately sent a certain T’eodoros Vaslikos in search of me and Ashot, son of Smbat, who was ruling as king with many honors and affectionate tokens of intimacy, he also recalled the memory of the friendship established between his father Basil and Ashot’s father Smbat, and urged us to make haste to pay a visit to him in order to make arrangements that would be mutually beneficial:

55:3 Եւ Վասն զի արքայորդի Աշոտ էր յամուրս տէրութեան իւրոյ դարեալ դադարեալ. իսկ ես ի Տարօն գաւառի զետեղէի՝ վասն այնորիկ նախ առ իս չուեաց եկն Վասիլիկոսն:

 55:3 But as Ashot, the son of the king, had taken refuge in the fastnesses of his realm, whereas I myself was staying in the district of Taron, Vaslikos first came to see me:

55:4 Իսկ իմ ապա զհրաւիրումն երթալոյ նմա յանձն առեալ՝ առարքայորդին Աշոտ յինէն յուղարկեցաւ: Որոյ երթեալ եւ զկայսերական հրամանն առաջի ընծայեալ՝ յօժարական կամօք կազդուրեալ Աշոտոյ, չուէ գնայ վաղվաղակի զճանապարհայն: Եւ բազում հիւրամեծասիրութիւնս եւ արքայական պատիւս յիջաւանս այնր պողոտայի գտեալ՝ երթայ ապա ի հանդիպումն մեծի Կայսերն:

 55:4 Having accepted the invitation of the Emperor, I sent him to Ashot, the son of the king. Upon his arrival, Vaslikos presented the imperial edict to Ashot, who willingly gave his consent, and immediately set out on his way. In the course of his journey he was treated with much hospitality and given royal honors in the inns, and then he went to meet the Emperor:

55:5 Եւ անդ առ ի նմանէն մեծավայելուչ գահիւ պատիւ առեալ քան զամենայն գահերէցս՝ ընկալեալ զփառաց փարթամութիւն՝ ոչ իբրեւ զայլս ոմանս պատուաւորս, այլ իբրեւ զթագաւորազուն բողբոջ՝ գրեթէ ընդ իւրով իսկ Կայսր զնա հարթայարմար ցուցանէր եւ թագաւորական հրահանգաց հանդիսիւ ճոխացուցանէր:

 55:5 Here, the Emperor honored him more than his gaherec’ princes with a proper throne, and unlike the other honorable guests, gave him the majestic distinction befitting the progeny of a king. He treated Ashot almost as his equal, and exalted him with royal dignity:

55:6 Ապա միանգամայն իսկ եւ ուստր զնա մարտիրոսի եւ որդի սիրելի Կայսր իւր անուանէր. եւ զարդարէր զնա ծիրանազգեաց փառօք եւ երեւելի ոսկեհուռն հանդերձիւք եւ ոսկետտուն վառիւք եւ կամար ականակապ ընդ մէջ ածէր ոչ միանգամ կամ երկիցս՝ այլ բազում անգամ նոքա զայս արարեալ:

 55:6 At the same time, he bestowed on him the title “the son of a martyr”, and “my beloved son”, dressed him in glorious purple, and gave valuable gold-broidered robes, byssus with golden borders, and a girdle studded with gems for his waist. He was honored thus not once or twice, but many times:

55:7 եւ երիվարս սրավարս եւ ահիպարանոցս գեղեցիկ զինուք եւ զարդուք առաջի կացուցանէին, եւ այլ եւս բազում ըմպակս եւ սպաս եւ բազում կազմուածս ոսկեղէն եւ արծաթեղէն նմա պատրաստէին:

 55:7 They also presented him with swift and spirited horses, which were decked with beautiful armor and ornaments, as well as many cups, and utensils, and many gold and silver wares:

55:8 Այլ եւ իւրոցն եւս նախարարաց զկնի տարելոցն ոչ սակաւ պատիւ պերճութեան տային, եւ բազում հռոգս եւ առատաձեռն ռոճիկս նոցա յարդարեալ կազմէին՝ մինչեւ ի դարձ նորա այսրէն:

 55:8 They also bestowed great honors on the naxarars whom he had taken with him. Until their return they received bountiful largesses and generous allowances:

55:9 Իսկ իմ չուեալ գնացի ի գաւառն Դերճան. եւ ամսօրեայ աւուրս ինչ ի նմա զետեղեալ՝ թէպէտ եւ ստէպ ստէպ հրաւիրակն կոչէր սիրալիր կամօք երթալ ի պալատն առ Կայսր, սակայն ես ոչ կամեցայ, զմտաւ ածեալ թէ գուցէ գտցի ոք եւ ընդ ակամբ հայեսցի զանդ երթալն իմ ի Քաղկեդոնիտսն յարակցել ինձ համարեալ:

 55:9 But I went to the district of Derjan, where I remained for a period of one month. Although during that time I received frequent and courteous invitations to go to the imperial court, yet, I decided not to go, thinking that there might be people who might look askance at my going there, and assume that I sought communion with the Chalcedonians:

55:10 Եւ ապա այսպէս ոչ կամեցայ գնալ ի գայթակղութիւն մտաց տկարաց: Ապա ըստ ըղձակերտ իմոյս կամաց չոգայ յայրն սուրբ, յորում եւ նախ իսկ սուրբ կինն Մանի եւ ապա զկնի երիցս երանեալ Լուսաւորիչն մեր է ի նմա բնակեալ:

 55:10 It was for this reason that I did not wish to go, lest I might scandalize the minds of the weak. Subsequently, in accordance with my own wishes, I went to the sacred cave, where dwelled initially the blessed lady Mani, and after her the thrice blessed (Grigor) our Illuminator:

55:11 Ուր եւ տկար մարմնովն զանմարմնոցն բերեալ յինքեան զվարս՝ յաղթեցին բռնութեան կարեաց եւ անդր քան զհրամանն զհանդէս առաքինութեանն լցին սրբափայլ կրօնիւք կենսականօք. եւ անհամեմատ երանութեանցն արժանացեալք՝ փառաց պարծանօք պսակեցան ի Քրիստոսէ:

 55:11 At this place, despite the weakness of their bodies, they led the lives of incorporeal beings, and surmounted the tyrannical demands of (their physical) needs. Through their saintly lives they carried the contest of virtue beyond the limits set by the (divine) ordinance, and making themselves worthy of incomparable bliss, they were crowned by Christ in exultation and glory:

55:12 Տեսի եւ անդ փոքր ինչ փորուած այրի ի ծործորս քարանձաւի միոյ դժուարամուտ դրամբք եւ անհամբոյր առ ի բնակել սակս քարաժեռ խոշորութեանն. յորում եւ տէրունեան սեղան ի նմա կանգնեալ միշտ Քրիստոսի բնակելոցն ի նմա նուիրականաց պատարագաց:

 55:12 Also I saw there a small cavity dug in the depths of a cavern, which was difficult of access and unfit for living because of the ruggedness of the rocks. Therein people, who had dedicated themselves eternally to Christ, had set up a divine altar for their votive sacrifices:

55:13 Զկնի ապա ահիւ սրտի չոգայ կացի ընդ քարաժեռ վիմին. յորում եւ լուսաւորութեանս մերոյ Առիթն երկօրեայ ի նմա առկացեալ սպասէր կատարման սրբոյն Մանեայ. եւ անդ ամենազօր տէրութեանն Քրիստոսի երկրպագեալ՝ չոգայի բարեհամ աղբերիկն, յորմէ զովացեալ սուրբքն լինէին ի տապոյ քրտնահար երկոցն եւ հոգեւոր մշակութեանցն:

 55:13 I approached the cave with reverence, and stood by the rock where the source of our enlightenment ([i.e.], St. Grigor the Illuminator) had waited for two days for the death of the blessed Mani. Here, prostrating myself before the omnipotence of Christ, I went down to the spring with the sweet waters, with which the blessed comforted themselves from the heat of their sweaty toils and spiritual labors:

55:14 որ եւ երաստոյ վիմօք պարփակեալ շուրջանակի եւ դրամբք պատուեալ: Եւ յորոյ տեղւոյ մատռուակեալն իսկ էր յարբուցումն իւր սուրբ եւ անբիծ ձեռն Գրիգորի՝ ի նմին տեղւոյ եւ ես թշուառականս ափոց կամօք իմովք արժանի գտայ ճաշակել ջուր յաղբերէ փրկութեան Նորոգողին զմեզ, զորոյ եւ զաթոռն իսկ ընկալայ՝ երանի՛ թէ եւ զօրինակն:

 55:14 This place also was surrounded with walls of solid rock, and was shut in by gates. The holy and immaculate hand of Gregory had drawn water from here to drink. At this very place, I also, who am a wretch, with the help of the palms of my hands became worthy of tasting the water from the redeeming spring of him who renovated us, and whose seat I possess; were that, I could also follow his example:

55:15 Առի հող օրհնութեան եւ ի փլուզեալ դարակէն, յորում պատուական զանձն հոգեւոր ի հովուաց էր ծածկեալ. յորոյ վերայ շինեալ էր եկեղեցի նախ քան զայս իմով հրամանաւ ի մահարձանաց ինչ կրով ձուլածոյ:

 55:15 I took with me some of the blessed dirt from the levelled mound, wherein the venerable and spiritual treasure (of relics) had been buried by the shepherds, and on which site a church had been built earlier at my orders with monumental stones cemented with lime:

55:16 Տեսի անդ ի ծործորս եւ յամուրս քարանձաւաց բնակեալ արս կուսակրօնս խարազանազգեացս գետնախշտիս բոկագնաց խոշորաճաշակս մշտամռունչ յաղօթս եւ յաղերսալի պաղատանս՝ աշակերտք արդար վաստակոց եւ ծնունդք առաքինութեան:

 55:16 There, in the glens and fastnesses of the caves, I saw people living, celibates as well as hermits who wore cilice and lay on the ground. They wore no shoes, and were poorly fed; as disciples of righteousness and descendants of virtue, they spent their time in continuous prayer, and supplicatory implorations:

55:17 Եւ սոքա ոչ թերեւս միախուռն ի միասին բնակեալք, այլ ցան եւ ցիր առ ստորոտով լերինն կալեալ կայանս. որք եւ բազմաշխատ քրտամբք երկոց իւրաքանչիւրոք զհարկաւոր պէտս մարմնոցն վճարէին:

 55:17 The latter did not live together in one place, but were scattered along the foot of the mountain, where their living quarters are to be found. Everyone provided for his own physical necessities by toilsome sweat:

55:18 Եւ իմ ապա այսպէս ի նոցանէն օրհնեալ՝ չոգայ ի գիւղն Թորդան՝ ի տեղի զբօսանաց պարտիզկանն սրբոյն Գրիգորի, յորում գանձք իմաստութեան եւ անմահութեան ծածկեալ կան, այսինքն՝ կենդանի ոսկերք սրբոցն, որք անցին ընդ կարգս աշխարհիս ամենայն ճշմարտութեամբ եւ յանմատոյց լուսոյն փայլեցին իբրեւ զարեգակն:

 55:18 Receiving their blessings, I went to the village of T’ordan, where was the retreat of Saint Grigor. At this place are buried significant and immortal treasures, that is the living relics of the saints who passed through life in all righteousness, and lit by the unapproachable light, shone like the sun:

55:19 եւ հրով Հոգւոյն վառեալք ջահազարդեցան ղամբարափայլ անշէջ լուսով ի փառս Աստուծոյ: Եւ անդ երեկօթս արարեալ եւ երկրպագութիւն տէրունեան հատուցեալ՝ հատի նշխար ի ծառոյ անտի հացւոյ, զոր սրբոյ Լուսաւորիչն էր տնկեալ իւրովք ձեռօքն:

 55:19 Kindled by the fire of the Holy Spirit, they glittered in luminous lustre with an unquenchable light and radiated the glory of God. Spending the night there, I prostrated myself before the Lord, and cut off a twig from the ash tree, which the hand of the blessed Illuminator had planted:

55:20 Եւ ապա ընդ կրունկն անդրէն ի լեռանակողմն ի մենաստանսն դարձեալ եւ ամիսս իբրեւ ինն ընդ նոսին աղօթակցեալ՝ հրապուրեցայ ի շողոմարար շոգմոգեալ բանից մերոց թագաւորացն, եւ դաւաճանեալ ի խոստմանց նոցա բարեաց որ ըստ Աստուծոյ՝ դարձայ յերկիրս Հայոց:

 55:20 Then I returned to the hermitages on the mountain side and joined the monks in prayer. I remained here for approximately nine months, until I was lured by the flattering words of our kings, and, deceived by their excellent promises, which they made in the name of God, I returned to Armenia:

55:21 Ոչ ինձ ապա ըստ խոստմանն հատուցումն ինչ ի նոցանէն տեսեալ. այլ նանրացեալ խորհրդովք եւ խաւարազգած մտօք խոտորեցան զկնի ապիրատութեան եւ դղրդեալ սասանեցաւ ողորմելի աշխարհս մեր ի մերոց աստի:

 55:21 Nevertheless, I did not behold the results of the promises that they had made. On the contrary, occupying their minds with vain thoughts and obscure ideas, they went astray along the path of iniquity, and because of our own (leaders) our wretched land was shaken:

55:22 Եւ ես կրկին կարօտէի տարաբնակ լինել ի բնակութենէ աստի, եւ առ նոյն սուրբ այրի բնակիլ, թէ մահ տեղի տայ կատարել. այլ այս երբ Տէր կամեսցի:

 55:22 Once again I wished to move away from this domicile, and dwell in the same holy cave (mentioned above). Were that death would allow me to carry out my wishes! But let this be according to God’s will:

55:23 Բայց մինչդեռ քարբն դառնաշունչ ի Դվին քաղաքի որջացեալ կայր եւ համակէր միշտ ի չար խորհուրդս խածանել չար թունօք իւրովք զթագաւորն Գագիկ, կամ թէ համագունդ իսկ զամենայն նախարարսն ընդ նմա, եւ արկանել սպառ սպուռ յեղծումն եւ յապականութիւն:

 55:23 Be that as it may, as long as the impetuous asp remained in his den in the city of Dvin, he was completely occupied with wicked thoughts about how he could sting king Gagik with his venom, or utterly destroy and annihilate the king together with all of his naxarars:

55:24 այլ նա յուսացեալ ի Տէր ոչ սակաւ ինչ ձայն ամբոխի աղխատրոյզս շփոթից ի վերայ նորա ածեալ բրդեալ հեղոյր կուսակալաց եւ գործակալաց նոցա եւ զօրաց եւ զօրապետաց ըստ այնմ մարզէ Հերայ եւ Զարեւանդայ, եւ Մարանդայ եւ Նախջաւանայ. եւ գրեթէ ի բազում աւուրս ասպատակաւորաց նորա եւ զօրաց եւ զօրապետաց ընդդէմ զինեալ մարտիւ քաջութեան՝ արեան ճապաղիս հեղոյր:

 55:24 Gagik, however, put his trust in the Lord, and raised not a small amount of uproar as well as confusion, which he stirred up against Yusuf’s governors, officials, armies and generals in the regions of Her, Zarewand, Marand, and Naxjawan. For several days he fought in armed combat against the enemy forces and generals, and shed much blood:

55:25 Իսկ ապա զայն ամենայն ուժ պնդութեան տեսեալ չար ոստիկանին, որ իբրեւ զանարգ ոչ եւ զարհամարհեալ միշտ առ ի նմանէն առ ոտն հարեալ լինէր՝ խանդացեալ ընդ իրսն եւ զայրացեալ մրմռեալ յոյժ, անցեալ դիմեալ երթեալ դիզէր առ ինքն զանթիւ զօրաց կարաւանս:

 55:25 Thereupon, when the wicked ostikan saw the solid strength of Gagik, whom he had always spurned as a dishonorable and despicable person, he was enraged at this, and with great anger went about to muster the multitude of his forces:

55:26 գնայր գայր հասանէր զկողմամբք Մարդաստանի եւ Տոսբ գաւառի՝ մեծամեծս փքայր ջնջել ջարդել ջաղխել հարկանել խորտակել բազկել եւ ի միջոյ ի բաց կորուսանել եւ ի սուր սուսերի մաշել միանգամայն իսկ զտոհմ եւ զզարմ եւ զզաւակ:

 55:26 Upon reaching the region of Mardastan, and the district of Tosb, he boasted arrogantly that he would annihilate and utterly destroy everything, and put to the sword all the tohms, families and children:

55:27 Իսկ իբրեւ զայն ամբոխ բազմութեան Տաճկաստան զօրացն տեսին տարմաբար եկեալ հասեալ ի վերայ, եւ զմտաւ ածեալ զիւրայոց եւս ոմանց թուլասրտից ձեռս լքեալս առ ի պատերազմել, եւ եթէ ոչ ուղիղ գան ի հարթ հաւասարութիւն. այնուհետեւ առաջի ածեալ զոչ կարողելն կատարել եւ կալ ընդդէմ նոցա պատերազմաւ՝ ապա չուեալ գնացեալ առ գաղթն՝ եւ եւս զնոսա զգուշաբար իմն ամրապահեստ առնէին:

 55:27 But when the Armenians saw the multitude of the Arab forces which had come upon them in great numbers, they took into consideration the faint-hearted people among themselves, whose hands were too weak to fight, and subsequently, singled out those who were unable to withstand the enemy in war, and marched forth to their colony, where they carefully also sheltered the latter in the strongholds:

55:28 եւ ինքեանք առ հասարակ զմի զինուորութիւն զինուորեալ եւ վառեալ ի զէնս եւ ի զարդս ելանէին ի ստորոտ ամուր լերանց եւ խորաձորս եւ յամուրս քարանձաւաց, եւ այսր անդր սրավարեալ սեթեւեթեալ սլացեալ երթային գային ընդ հետամտելոյ թշնամեացն զկնի նոցա:

 55:28 They themselves, uniting in one body, and armed with weapons as well as armor, ascended to the flanks of the fortified mountains, or descended to the depths of valleys as well as the fastnesses in rocky crevices, and hastened from one place to the other before the pursuing enemy:

55:29 Իսկ ի տարուբեր երթեւեկութեանց նոցա կոհակաց ի կոհակս առ ի յարշաւասոյր շլացութեանցն՝ որ ըստ Սողոմոնին «Իբրեւ զուլս այծեմանց վազս առեալ ընթանային ի վերայ լերանց Բեթելայ»՝ ոչ կարէին զկնի նոցա բերիլ գրոհք թշնամեացն, եւ ոչ զկամս անձանց զինչպիտութեան իւրեանց կատարել:

 55:29 Due to the swiftness of their flight back and forth, waving like billows—according to Solomon “like roses leaping over the mountains of Bethel,”—the enemy forces could not catch up with them, nor could they follow their own caprices:

55:30 Եւ գրեթէ իբր յափշտակութեամբ իմն յիմարեալք խելացնոր կարծեօք իբրեւ ամիսս երկուս՝ ապա անցեալ թողեալ ի բաց գնացեալ երթային զհարաւային կողմամբքն Ռոստկայ գաւառին ի Հեր եւ ի Սաղամաս, եւ անտի ի քաղաք Ատրպատականի ի տեսչութենէն Աստուծոյ:

 55:30 Then, for about two months almost as if demented by a certain depredation due to frantic thoughts, thanks to the Providence of God, they departed from there and went to the southern regions of the district of Rotakk’, Her and Saghamas, and from there to the city of Atrpatakan:

55:31 Բայց սպարապետին Աշոտոյ անդուլ եւ անդադար մշտնջենաւոր միամտութիւն ծառայութեանն ոչ յիշեցան չար բռնադատին Յուսփայ եւ ոչ վստահացուցին զանսաղապ սիրտ նորա, զի միշտ ի խորհրդոց չարաց արբանեկէր:

 55:31 But the wicked tyrant forgot the ceaseless, unremitting, eternally loyal services of the sparapet Ashot, and his insensitive heart did not trust them, because he always heeded the advice of the wicked:

55:32 Եւ իբրեւ հանդերձեցաւ նա ելանել զկողմամբք Վասպուրականի՝ ապա զմեծ եւ զբարեպաշտ տիկինն՝ զմայր սպարապետին, եւ զերկուս եւս զքորս նորա ընդ կողմն Նախջաւանայ յուղարկէր ի Պարսս Ատրպատականի, ի դիպահւոջ զնոսա կացուցեալ ըստ պայմանի պատանդաց:

 55:32 When he was about to invade the region of Vaspurakan, he sent to Atrpatakan in Persia the great and pious princess, the mother of the sparapet, together with his two sisters, who were in the region of Naxjawan. He kept them under guard as if they were hostages:

55:33 Զկնի սուղ ինչ աւուրց ապա եւ զինքն իսկ զսպարապետն Աշոտ ի դուռն կոչէր ստիպով սաստիկ. որոյ եւ վաղվաղակի իսկ չուեալ գնացեալ առ ահի ընտանեկացն՝ պատուասիրաբար զնա ընդունէր եւ առատաձեռն ռոճիկս նմա կարգէր եւ պարգեւս եւ պատիւս նմա յարդարէր:

 55:33 After a few days Yusuf urgently summoned the sparapet Ashot to his court. Upon the arrival of the latter, who had responded immediately because of his fear for his family, he received him with honor, set a generous allowance, gave presents and honored him:

55:34 Բայց թագաւորն Գագիկ եւ համազունք իւր եւ նախարարք իբրեւ տեսին զզրահեղեղ ուղխս չարին չորացեալ ցամաքեալ եւ անցեալ գնացեալ՝ առ հասարակ փառաւոր առնէին զնախախնամօղն Աստուած:

 55:34 But when king Gagik and his kinsmen as well as his naxarars saw that the turbid torrents of the wicked had withered, and vanished, they all glorified God Who is provident:

55:35 եւ ապա դառնային յիւրաքանչիւր գաւառս ի քաղաքս եւ ի գերդաստանս եւ ի գիւղս եւ ի տունս՝ ոչ ինչ վնասեալ ի հինէ չար ոսոխին, բայց ի սակաւուց ինչ՝ որք պարաւանդեալք ի թշնամւոյն ոչ կարացին ժամանել անկանել յամրացեալ գաղթն:

 55:35 Subsequently, they returned to their respective districts, cities, estates, villages, and houses. They had suffered no harm from the invasions of the wicked adversary; the few exceptions were those who had been hindered by the enemy from taking flight to the strongholds:

55:36 Նա եւ մեծիմաստ եւ բարեխորհուրդ եւ արդարակորով իշխանն Անձեւացեաց՝ Ատոմ, ոչ սակաւ զօրութեամբ մատուցանէր թիկունս օգնականութեան թագաւորին Գագկայ. եւ ինքն ըստ իմաստայեղձ խորագիտութեանն՝ մանաւանդ թէ աստուածային իսկ այցելականութեամբ ի բաց տարեալ մղեալ վարատէր յաշխարհէ եւ ի տանէ հօր իւրոյ զբոլոր ուղխս չարութեան չարալլուկ չար հինիցն առանց բանի պատերազմաց:

 55:36 Also the wise, prudent, and righteous prince of Andzewac’ik’, Atom, was of great assistance to king Gagik from the rear. Through his profound intelligence and especially by means of the divine Providence he drove out of his land and his father’s domain without engaging in warfare all the torrents of wickedness that had been brought by the vicious invaders:

55:37 եւ յամենայն ի հրացայտ չարութենէ հրաբորբոքն Յուսփայ ամրապահեստ լինէր ի հովանի թեւոցն Աստուծոյ:

 55:37 He protected himself from all the fire-sprinkling wickedness of the enraged Yusuf by taking refuge under the wings of God:

55:38 Այլ եւ իշխանն Մոկաց՝ Գրիգոր, եղբարբ իւրով Գուրգենաւ բազումս յարդարէր ընծայէր զսակ հարկի ծառայութեան առաջի Գագկայ ի հալածանս անդ. եւ ինքն խորափիտ եւ դժուարաժայռ եւ ամուր աշխարհաւն իւրով փրծանէր ողջ ամբողջ ի գերչացն նեղչաց:

 55:38 Also during these persecutions the prince of Mokk’ Grigor, together with his brother Gurgen many a time met the requirements of his service to Gagik. He and his land, which is covered with deep valleys and steep crags, were unscathed by the afflictions (imposed on them) by their oppressors: