6:126 ԵՂԲԱՅՐ եպիսկոպոս Անձաւացեաց:

 6:126 Elbayr, bishop of Andzavatsik:

6:127 ԵՐԵՄԻԱ եպիսկոպոս Ապահունեաց:

 6:127 Eremia, bishop of Apahunik:

6:128 Այս ամենայն եպիսկոպոսք եւ բազում քորեպիսկոպոսք եւ պատուական երիցունք ի տեղեաց տեղեաց հանդերձ սուրբ ուխտիւ եկեղեցւոյ՝ միաբանք եւ միահաւանք, միահամուռ ժողովեալք ի թագաւորանիստ տեղին յԱրտաշատ, հաւանութեամբ մեծամեծ նախարարացն եւ ամենայն բազմութեամբ աշխարհին արարին նամակին պատասխանի:

 6:128 All these bishops and many chorepiscopi and honorable priests from many places, and the holy clergy of the church, with one accord and in unison, gathered in the capital city of Artashat, in concert with the greatest princes and all the people of the land, and wrote an answer to the letter:

6:129 ՅՈՎՍԷՓ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ, հանդերձ ամենայն միաբանելովքս ի մեծամեծաց մինչեւ ցփոքունս, Միհրներսեհի մեծի հազարապետի Արեաց եւ Անարեաց՝ բազում խաղաղասէր մտաւք բազմասցի ողջոյն առ քեզ եւ ամենայն մեծի սպահիդ Արեաց:

 6:129 Bishop Joseph and his united colleagues from the greatest to the smallest, to Mihrnerseh, the great hazarapet of the Aryans and non-Aryans, with very peace-loving intentions—may greetings be multiplied to you and all the great army of the Aryans:

6:130 Ի նախնեաց ունիմք սովորութիւն աստուածատուր պատուիրանաւ՝ աղաւթս առնել ի վերայ կենաց թագաւորի, եւ անձանձրոյթ խնդրել յԱստուծոյ վասն երկայն ժամանակաց դորա, զի խաղաղութեամբ վարեսցէ զտիեզերական իշխանութիւնդ, զոր աւանդեալ է դմա յԱստուծոյ. զի ի դորա յերկար խաղաղութեանն եւ մեք առողջութեամբ եւ աստուածպաշտութեամբ կատարեսցուք զկեանս մեր:

 6:130 From our ancestors we have retained the divinely-instituted custom of praying for the life of the king and ceaselessly requesting God for long life for him, so that he may rule in peace his universal empire, which has been entrusted to him by God, and so that in its extended peace we too may complete our lives in well-being and piety:

6:131 Վասն նամակին որ քո ի մեր աշխարհս տուեալ էր՝ առաջ ժամանակաւ մի ոմն ի մոգպետաց, որ կատարելագոյն էր ի դենիդ ձերում, եւ դուք առաւել քան զբնութիւն մարդկան ի վեր համարէիք զնա, հաւատաց նա յԱստուած կենդանի՝ յարարիչն երկնի եւ երկրի, եւ բան առ բան ելոյծ եւ իմացոյց ձեզ զաւրէնս ձեր:

 6:131 Concerning the letter which you addressed to our land—in an earlier time one of the chief-magi, who was greatly versed in your religion and whom you regarded as superior to ordinary mortals, believed in the loving God, the Creator of heaven and earth, and he explained and expounded your religion to you word for word:

6:132 Եւ իբրեւ ոչ կարացին բանիւ զդէմ ունել նորա, քարկոծեալ մեռաւ յՈրմզդէ արքայէ:

 6:132 And since they were unable to refute him, he was stoned and put to death by King Ormizd:

6:133 Եւ եթէ հաւատարիմ համարիցիս զմեր բանս լսել, ի բազում տեղիս այդր աշխարհիդ ձերոյ գտանին գիրք նորա. ընթերցիր, այտի տեղեկանաս:

 6:133 If you consider it reliable to hear our words, in many places of your own country his book is to be found: read and you will be informed:

6:134 Այլ վասն աւրինացս մերոց, ոչ ինչ աներեւոյթ են, եւ ոչ յանկեան ուրեք աշխարհի քարոզի, այլ համատարած ընդ ամենայն երկիր, ընդ ծով եւ ընդ ցամաք եւ ընդ կղզիս. ոչ միայն ընդ արեւմուտս, այլ եւ ընդ արեւելս, այլ եւ ընդ հիւսիս եւ ընդ հարաւ եւ ի միջոցս լի է հոծութեամբ:

 6:134 But as for our religion—it is not obscure nor is it preached in some corner of the land, but it is spread throughout the whole world, across the sea, the dry land, and the islands; not only in the West, but also in the East, the North, the South and in between the world is densely filled with it:

6:135 Ոչ ի մարդ ապաստան՝ եթէ վերակացուաւ տարածեսցի ընդ աշխարհս. այլ ինքն յինքենէ ունի զհաստատութիւն:

 6:135 It does not have its surety in a man, to be spread through the world by a protector but has its confirmation in itself:

6:136 Ոչ առ այլովք վատթարաւքն վեհ երեւի, այլ ի վերուստ յերկնուստ ունի զանսուտ աւրէնսդրութիւնն. ոչ միջնորդաւ, զի մի է Աստուած, եւ չիք այլ ոք բաց ի նմանէ, ոչ երիցագոյն եւ ոչ կրսերագոյն:

 6:136 It does not appear sublime from comparison with the depravity of others, but from heaven above it derives its infallible charter and not through a mediator—for God is one and there is none other beside him, neither older nor younger:

6:137 Ոչ սկիզբն առեալ յումեքէ լինել Աստուած, այլ ինքն ինքեամբ մշտնջենաւոր. ոչ ի տեղւոջ ուրեք, այլ ինքն ինքեան տեղի. ոչ ի ժամանակի իմիք, այլ ժամանակք ի նմանէ գոյացան. եւ ոչ միայն քան զերկինս երիցագոյն, այլ եւ քան զկարծիս մտաց մարդկան եւ հրեշտակաց:

 6:137 God did not receive the beginning of his existence from anyone, but he is eternal in himself; he is not in any place but is his own place; he is not in any time but time derives from him; and he is prior not only to heaven but also to the thoughts of men and angels:

6:138 Ոչ ձեւանայ ի տեսիլ տարրեղէն, եւ ոչ անկանի ընդ տեսլեամբ ական. եւ ոչ միայն ձեռին չզննի, այլ եւ ոչ ընդ միտս ուրուք հարկանի, ոչ միայն ընդ մարմնականացս, այլ եւ ընդ անմարմին հրեշտակացն. բայց եթէ ինքն կամի, իւրոց արժանաւորացն մտաց իմանի, այլ ոչ աչաց տեսանի. եւ մտաց՝ ոչ երկրաւորացս, այլ որ յԱստուած են հաւատացեալ ճշմարտիւ:

 6:138 He is not shaped into a material appearance nor is he subject to the vision of the eye; he is not merely impalpable to the hand, he is not even graspable by anyone’s mind—not merely among mortals, but also among the incorporeal angels. But if he himself wishes he is comprehensible to minds worthy of him, though he is not visible to the eyes or understanding, not to earthly minded creatures but to those who believe truly in God:

6:139 Եւ անուն նորա Արարիչ երկնի եւ երկրի. իսկ յառաջ քան զերկին եւ զերկիր, որպէս ինքնագոյ՝ ինքնանուն է:

 6:139 His name is Creator of heaven and earth. But as he is self-existent, prior to heaven and earth, so is he self-named:

6:140 Ինքն անժամանակ է, իսկ արարածոցս յորժամ կամեցաւ՝ սկիզբն արար լինելոյ, ոչ յընչէ՝ այլ յոչընչէ. զի ինչ՝ նա միայն է, եւ այլս ամենայն ի նմանէ ընչացաւ:

 6:140 He himself is timeless, but when he wished he made a beginning of existence for his creatures, not from something but from nothing. For he alone is “something” and everything else received its being from him:

6:141 Ոչ եթէ իբրեւ յետոյ իմացաւ եւ արար, այլ մինչ չեւ արարեալ էր նորա՝ ի կանուխ գիտութեանն իւրում տեսանէր զարարածս. որպէս եւ այժմ մինչ չեւ է գործեալ մարդոյ բարի ինչ կամ չար, Աստուծոյ յայտնի են գործք մարդկան:

 6:141 Not that after he had taken thought then he created creatures, but before he created, in his foreknowledge he saw the creatures:

6:142 Սոյնպէս եւ յայնժամ մինչ չեւ էր արարեալ ոչ խառն ի խուռն ինչ ճանաչէր զանեղսն, այլ կարգեալ եւ յարմարեալ կային առաջի նորա իւրաքանչիւր մասանցն տեսակքն. իսկ մարդկան եւ հրեշտակաց՝ եւ տեսակքն եւ որ ի տեսակին լինելոց էին:

 6:142 Just as now, before a man has done anything good or evil, men’s deeds are clear to God, likewise then also, before he had created, he was aware of the uncreated beings, not as a confused jumble, but the forms of each of their parts were arranged and ordered before him, both of men and of angels, and the forms of whatever was going to be in a form:

6:143 Եւ քանզի արարող զաւրութիւն է, ոչ կարէր խափանել զնորա բարերարութիւնն մեր չարութիւնս. որպէս եւ եղեւ իսկ, եւ ունիմք դատաւոր զաջն արարիչ:

 6:143 And because he is a creative power, his benevolence was unable to prevent our wickedness, as indeed happened; but we have as judge the creative right hand:

6:144 Ձեռք որ զերկինս եւ զերկիր հաստատեցին, նոյն եւ տախտակս քարեղէնս փորագրեցին եւ ետուն մեզ դպրութիւն, որ ունի զաւրէնս խաղաղականս եւ փրկականս. զի գիտասցուք զմի Աստուած արարիչ երեւելեաց եւ աներեւութից. ոչ այլ եւ այլ, իբր թէ ոմն բարի եւ ոմն չար, այլ մի եւ նոյն համակ բարի:

 6:144 The hands which established heaven and earth, inscribed also the stone tablets and gave us a book containing the laws of peace and salvation, so that we might know the one God, Creator of things visible and invisible—not different as if one were good and the other evil, but one and the same wholly good:

6:145 Բայց եթէ թուիցի քեզ չար ինչ գոլ յարարածս Աստուծոյ, ասա համարձակ, զի թերեւս ուսցիս զճշմարիտն բարի:

 6:145 But if it appears to you that anything evil exists among God’s creatures, speak out boldly so that perchance you may learn the true good:

6:146 Զդեւս չար ասացեր. գոն եւ դեւք բարի, զոր եւ դուք եւ մեք հրեշտակս անուանեմք. եթէ կամին՝ եւ դեւք բարի լինին, եւ եթէ կամին՝ եւ հրեշտակք չար լինին:

 6:146 You said the demons are evil; there exist also good spirits, whom you and we call angels. If they wish, the spirits are good, and if they wish, the angels become evil:

6:147 Այդ եւ ի մարդիկ երեւի, եւ առաւել ի միոյ հաւր որդիս. է որ հնազանդ եւ հպատակ է հաւրն, եւ է որ չարագոյն քան զսատանայ:

 6:147 This also can be seen among men, and especially in the sons of a single father: there is one who is obedient and submissive to his father, and there is one who is more evil than Satan:

6:148 Նա եւ ինքն իսկ մարդն առանձին յերկուս բաժանեալ տեսանի, երբեմն չար եւ երբեմն բարի. եւ որ բարին էր՝ նոյն եւ չարացաւ, դէպ եղեւ, զի դարձեալ անդրէն ի բարին շրջեցաւ, եւ բնութիւն մի է:

 6:148 Likewise, a single man can be seen to be divided into two: sometimes evil and sometimes good; and the one who was good, the same became evil; it has occurred that he again returned to the good, yet his nature is one:

6:149 Բայց այն որ ասեսն, եթէ վասն թզոյ միոյ մահ արար Աստուած, վատթարագոյն է պատառ մի մագաղաթ քան զթուզ. ապա եթէ բան թագաւորին նկարի ի նմա, ո պատառէ զնա, մահու ընդունի զպատուհաս:

 6:149 But as for your saying that because of a single fig God created death, a piece of parchment is even less significant than a fig: if the king’s order is marked on it, whoever tears it receives death as punishment:

6:150 Իսկ արդ չար արժա՞ն է ասել թագաւորին. քաւ, ես ոչ ասեմ, այլ խրատ ի գործ արկեալ զայլս ուսուցանեմ:

 6:150 But is it then right to call the king evil? Far from it; I say no. But by using an example I am instructing others: