89:0 Եւ եկեալ Նիխոր յաշխարհն Հայոց` ոչ իշխեաց միջամխել ի Հայոց տեղիսս, այլ դադարեալ ի գաւառին որ կոչէր Հեր, ի գեաւղն որում անուն էր Նուարսակ, առաքեաց նա պատգամաւորս առ Մամիկոնեանն Վահան զՇապուհ խորհրդեան դպիր եւ զՄիհր-Վշնասպ Ճուարշացի, որովք տայր գիտել նմա զիրս գալոյն իւրոյ ի Հայս, եւ թէ:

 89:0 Nixor came to the land of Armenia and did not dare to enter Armenian areas, but rather stopped in the district called Her at the village named Nuarsak. He sent as messengers to Vahan Mamikonean: Shapuh, council scribe [xorhrdean dpir] and Mihr-Vshnasp Chuarshac’i, through whom (Nixor) informed (Vahan) of his coming to Armenia, saying:

89:1 Հրովարտակ ունիմ առ ձեզ ի թագաւորէն Վաղարշու` նուաճել զձեզ խաղաղութեամբ, եւ զամենայն աւագորերոյ որ յԱրիս են` պատգամ ունիմ առ ձեզ. արդ` արի՛ք եկա՛յք եւ լուարո՛ւք. եւ որպէս է ձեզ հաճոյ եւ խորհիք` ընտրեցէ՛ք որ բարին է:

 89:1 I have a hrovartak for you from king Vagharsh and a message to peaceably subdue you and all the noble folk who (formerly were) with the Aryans. Now come and listen, and choose what is good, what you find agreeable:

89:2 Եւ տեսեալ Վահանայ Մամիկոնէի զպատգամաւորսն Նիխորոյ, եւ լուեալ զայս ամենայն բանս պատգամին ի նոցանէն` ժողովէր առ ինքն զամենայն հաւատարիմ ուխտապահացն գունդ, զնախարարս եւ զազատս եւ զամենայն այրեւձիոյ. եւ հրամայէր Մամիկոնեանն Վահան եկելոցն ի Նիխորոյ` ասել առաջի ամենեցուն զբանս թագաւորին Վաղարշու եւ զբանս ամենայն Արեաց աւագանւոյն:

 89:2 When Vahan Mamikonean saw Nixor’s messengers and heard from them all the words of this message, he assembled a brigade of all the loyal oath-keepers—naxarars, azats and all the cavalrymen. Vahan Mamikonean ordered those who had come from Nixor to say the words of king Vagharsh and of all the Aryan nobility in the presence of everyone:

89:3 Եւ տուեալ լսել Մամիկոնենին Վահանայ ամենայն Հայորերոյն միահամուռ զպատգամն Նիխորոյ` ասէր ցպատգամաւորսն Պարսից` առ վաղիւն առնել նոցա պատասխանի:

 89:3 When Vahan Mamikonean had all the mass of the Armenian folk listen to Nixor’s message, he informed the Iranian emissaries that he would reply to them on the next day:

89:4 Եւ ժողովեալ ի վաղիւն ամենայն Հայորերոյն առ Մամիկոնեանն Վահան, եւ խորհեալ նախ ընդ միմեանս զվաղնջուց զպէտս եւ զխնդիր իրացն, եկեալ եւ պատգամաւորացն Նիխորոյ յատեանն` սկսաւ խաւսել Մամիկոնեանն եւ առնել պատասխանի բանիցն Նիխորոյ. «Եւ մեր ապստամբութեան իրացն, եւ յայսպիսի կարեւոր եւ մահաբեր գործ տալ զանձինս` բազում են բանք եւ կարեւոր. եւ չէ հնար գրով վճարել եւ կամ պատգամաւ, բայց եթէ յանդիման խաւսել ընդ նմա` որ Արեաց տէրն է, եւ ընդ ձեզ` որ դրանն աւագանի էք:

 89:4 The following day all the Armenian folk assembled by Vahan Mamikonean and first discussed among themselves the long-standing needs and problems of the matters. Nixor’s emissaries came to the atean and the Mamikonid started replying to Nixor’s words: “There are many important words regarding affairs of our rebellion—such a significant and potentially fatal act to which we have dedicated our lives—that it is impossible to deal with them in writing or by message; but only by speaking face-to-face with the one who is lord of the Aryans, and with you (a member) of the court nobility:

89:5 Բայց երիս բանս ասեմ ձեզ, որ թէ այս երից բանիցս պատասխանի առնէ ինձ, որպէս ես կամիմ եւ ամենեքեան սոքա որ աստէն իսկ են, եւ կարէ զայս երիս խնդիրս տալ մեզ գրով եւ կնքով թագաւորին` զամենայն զոր ինչ ասէք, զպատեհն եւ զարժանն` առնեմք, եւ բանի ձերոյ լսեմք` որպէս եւ նախնիքն մեր լուան:

 89:5 But I will tell you three things which, if responded to in a manner desired by me and everyone here, if these three points are conceded to us in writing with the king’s seal, then we will do all that is fitting and appropriate, and will heed your words as our ancestors did:

89:6 Քանզի ոչ ի՛մ բանքս, զոր խաւսիմս ես ընդ ձեզ այժմս, այլ նոցա ամենեցուն, աւագի եւ կրտսերոյ, որ այժմ ձեր առաջի են. եւ ոչ եթէ այսաւր ինչ խորհեալ եւ կամ իմացեալ է մեր զբանս զայս, այլ յաւուր, յորում տուաք զանձինս ի մահ` նախ զայս երիս ընտրութիւնս խորհեալ եդաք այր ամենայն առաջի:

 89:6 For the words which I presently speak with you are not my own, but those of all the people who are now before you, seniors and junior folk. Nor did we just today decide upon these words; rather, that was done on the day we dedicated ourselves to death. Everyone had previously resolved upon these three (demands:

89:7 Եթէ յանձն առցեն Պարսիկք թողացուցանել մեզ զայս երիս իրս` ծառայեսցուք նոցա որպէս զբնիկ եւ զհաւատարիմ ծառայս. եւ եթէ ոչ հաւանին յանձն առնուլ, եւ խստանան` ելցուք ըստ աշխարհ եւ կորիցուք եւ խնդութեամբ մեռցուք, այլ Պարսկի առն երկիր ոչ պագցուք:

 89:7 If the Iranians consent to grant us these three (demands) we will serve them as natural and loyal servants. But if they do not agree to it, and become (more) severe, we shall arise through the land, be ruined, and gladly die, but we shall not worship an Iranian:

89:8 Եւ է մին յերիցն` նախ եւ առաջին խնդիրս այս կարեւոր եւ պիտանի. եթէ զհայրենի եւ զբնիկ աւրէնս մեր ի մեզ թողուք, խնդիրս այս կարեւոր եւ պիտանի. եթէ զհայրենի եւ զբնիկ աւրէնս մեր ի մեզ թողուք, եւ զՀայ այր զոք մի` մոգ ոչ առնէք, եւ ումեք յաղագս մոգութեան գահ եւ պատիւ չտայք, եւ զկրակարանն յաշխարհէս Հայոց ի բաց տանիք, եւ զեկեղեցւոյ թշնամանս յաղտեղի եւ յանպիտան մարդկանէ, որ ցայժմ լինէր, յայսմ հետէ մեզ չտայք տեսանել. եւ քրիստոնեայ մարդկան եւ քահանայից զկարգ եւ զպաշտաւնն քրիստոնէութեան համարձակութեամբ եւ աներկիւղ տայք պաշտել` ուր եւ կամին. ապա բարի է, եւ առաջին խնդիրն մեր այդ է:

 89:8 First and foremost among the three demands is this important and useful point: let us keep our patrimonial and natural laws (faith), let no Armenian become a mage; do not give station and honor because of (acceptance of) magianism; remove the fire-temples from the land of Armenia, and hereafter let us not see those loathesome and useless men who are enemies of the Church. Permit Christians and priests the order and worship of Christianity boldly and fearlessly. This is good, and it is our first demand:

89:9 Եւ երկրորդ խնդիրն այս է, թէ զմարդ ոչ իշխանաբար ճանաչէք, այլ իրաւաբար գիտել զլաւն եւ զվատթարն, ընտրել զպիտանին եւ զանպիտանն, իմանալ զտոհմիկն եւ զանտոհմիկն, ունել առ լաւսն եւ պատուականս` զքաջն եւ զաւգտակարն, արհամարհել եւ առ ոչինչ համարել զվատն եւ զանպիտանն. սիրել զվաստակաւորսն եւ ատել զանվաստակն, ունել ի մաւտ զիմաստունս եւ խորհուրդս առնել, եւ զանմիտն ոչ մաւտեցուցանել, այլ եւ ի հրապարակէ եւս հալածել:

 89:9 The second demand is that you do not recognize a man on the basis of princeship but rather that you correctly learn the good and bad, and select the useful, not the useless; know the noble and ignoble, respect and honor the brave and useful, and scorn and regard as nothing the bad and useless. Love those who labor and loathe those who are not meritorious; keep wise people around you and consult them; do not permit the foolish to approach, but even chase them from the assembly:

89:10 Եւ յորժամ այս ամենայն այսպէս լինի` ամենայն իրք Արեաց աշխարհիս աջող լինի եւ անսխալ. ապա եթէ զընդդէմն սիրէք, որպէս եւ ցայժմ, եւ ոչ զդէպսն` եւ գործքն այդպէս ընդդէմ լինին, որպէս եւ եղենդ իսկ, եւ տեսէք:

 89:10 When all of this has been implemented, all the affairs of the Aryan world will be successful and correct. But if you like it otherwise, as is the case now, then events and affairs will go in a contrary way, as indeed happened and as you saw:

89:11 Եւ երրորդ խնդիր մեր այս է. որ տէրն է Արեաց եւ աշխարհի թագաւոր` կամիմք, զի ինքն տեսցէ իւրովք աչաւք, եւ ինքն լուիցէ իւրովք ականջաւք, եւ ինքն գիտասցէ եւ ինքն խաւսեսցի իւրով բերանով. եւ մի՛ այլոյ աչաւք տեսցէ եւ այլոյ ականջաւք լուիցէ եւ այլովք հանապազ գիտասցէ զմարդ լաւ եւ զանլաւ, եւ այլոյ բերանով խաւսեսցի զպէտսն:

 89:11 Our third demand is that we want the one who is the lord of the Aryans and king of the land to see with his own eyes, hear with his own ears, know and speak with his own mouth, and not with the eyes and ears of another. Let him not always recognize a man as good or bad on another’s say-so, or talk about what is necessary with another’s mouth:

89:12 Յաղագս որոյ չլինի ուղիղ հայեցուածն, եւ ոչ արդար լսողութիւնն. այլ յոլով սուտ խաւսքն ճանաչին եւ հրամանքն ընդունայնք, եւ բնաւ այլ ընդ այլոց լինի իմաստն ամենայն:

 89:12 Otherwise, there will not be correct observations, or fair audience. For many words are false, many orders futile, and all wisdom is different:

89:13 Եւ յորժամ այս ամենայն այսպէս լինի` կործանեալ ամենայն վաստակք` ծառայիւքն կորնչին, եւ ոչ կարէ կալ աշխարհ եւ ի նմա բնակեալք անշարժ եւ հաստատուն:

 89:13 When all these (evils) operate, all the meritorious and their servants are destroyed, and neither the land nor its inhabitants can remain stable and unmoved:

89:14 Բայց թագաւոր, որ իւրովք առողջ աչաւքն հայի եւ աննախանձ լսողութեամբ լսէ եւ արդար բանիւ խաւսի ընդ իւր ծառայս` կենդանացեալ ծառայքն` չյագին վաստակով, այլ յաւելեալ ի վաստակն` աւր քան զաւր աճեցուցանել ջանան զբարին:

 89:14 But the king who sees with his own healthy eyes and hears with unbiased hearing and speaks fairly with his servants, will envivify his servants and they will not be satisfied with their labor but will increase their efforts, trying to increase the good, day by day:

89:15 Այսպէս աշխարհ շինի, եւ տէրն շքեղացեալ պայծառանայ հանապազ:

 89:15 In this way the land is cultivated and the lord is always resplendent in luxury:

89:16 Արդ` եթէ զայդ այդպէս կարէք խոստանալ, զխոստացեալսն գրով եւ կնքով հաստատեալ տայք ցմեզ` ապա կոչեա՛, եւ գամք կամաւ եւ լսեմք բանից ձերոց, եւ հրամանի թագաւորին հաւանիմք զոր ինչ ասէ:

 89:16 Now if you can promise this, and can give us these promises in a written and sealed form, call us and we will willingly come and hear your words and accept whatever the king orders:

89:17 Ապա եթէ զայս երիս խնդիրս ոչ կարէք տալ մեզ, եւ գիտէք թէ չէ հնար` որպէս եդեալ մեզ մահ առաջի` պատրաստ եմք մեռանել, այլ ծառայութիւն առնել Արեաց տեառն չկարեմք:

 89:17 But if you cannot give us these three demands, and know that it is impossible, then just as we gave our lives before, so we now are ready to die, but we cannot serve the lord of the Aryans:

89:18 Եւ այլ բանք, որ ինչ են, թէ ինձ լինի գալ` ինձէն իսկ խաւսիմ ընդ նմա, ապա թէ ոչ լինի դէպ գալ` մնասցէ բանն եւ իրքն:

 89:18 Should I come (to Iran) there are other words which I will personally speak with him; otherwise, should I not come, the words and matters will remain (as problems: