3:51 Զայս ասէր, եւ անդէն ի դաշտին զտեղի առեալ՝ զզաւրսն զետեղէր, եւ յամենայն կողմանց տակաւ զայրուձին կազմէր:

 3:51 So, he spoke; and there on the plain he pitched camp, installed the troops, and gradually built up the cavalry from all sides:

3:52 Իսկ յետ բազում աւուրց զաւրագլուխն Պարսից խաղայր գայր ամենայն հեթանոսական բազմութեամբն. եւ եկեալ հասանէր յաշխարհն Հայոց ի Հեր եւ ի Զարեւանդ գաւառ:

 3:52 A few days later the Persian general set out with his whole heathen host, marched to Armenia, and reached the province of Her and Zarevand:

3:53 Եւ անդէն ի գաւառին զտեղի առեալ նորա՝ բանակ բոլորէր, փոս հատանէր, պատնէշ կանգնէր, շերտաւոր փակէր, ամրացուցանէր իբրեւ զքաղաք ամենայն պատրաստութեամբ:

 3:53 Halting in that province, he pitched his camp, dug ditches, erected a rampart, surrounded it with a wooden palisade, and vigilantly fortified it like a city:

3:54 Գունդ բազում հատանէր ի զաւրաց նորա, ասպատակաւ արշաւէր, յաւարի առնուլ կամէր զգաւառս բազումս:

 3:54 Detaching a large force from his army, he raided many provinces seeking plunder:

3:55 Զայն իբրեւ լուան զաւրքն Հայոց, սեպուհ մի յազգէն Ամատունեաց՝ Առանձար անուն ընտրեցին յամենայն զաւրականէն՝ լի իմաստութեամբ եւ քաջութեամբ:

 3:55 When the Armenian troops heard of this, they chose from the whole army a junior noble of the Amatuni family, Arandzar by name, a man full of wisdom and valor:

3:56 Ել ընդ առաջ նորա հազարաւք երկու, հար սատակեաց զբազմութիւն գնդին, եւ զմնացեալսն ի նոցանէ անդրէն փախստական ի բանակն արկանէր:

 3:56 He opposed the Persians with two thousand men, slew the majority of their force, and threw back the survivors in flight to their camp:

3:57 Եւ ինքն ողջանդամ այսրէն դառնայր, եւ լինէր տաւն ուրախութեան մեծ յաւուրն յայնմիկ զաւրացն Հայոց:

 3:57 He himself returned safe and sound, so that day was a festival of great rejoicing for the Armenian army:

3:58 Դարձեալ միւսանգամ ուրացեալն Վասակ անդրէն ի հնարս հայթայթանաց մտանէր ըստ առաջին կեղծաւորութեանն իւրոյ. շրջեցաւ ի ձեռն սուտ երիցանցն, զոր յառաջագոյն ասացաք, նոքաւք հրամանաւ արքունի ի պատգամաւորութիւն խաւսէր, եւ երդմամբ հաստատէր զքրիստոնէութիւնն անդրէն ունել:

 3:58 Then once more the apostate Vasak had recourse to subterfuge in accordance with his former duplicity. He went around with the false priests whom we mentioned above, through them claiming to be on an official royal mission; with an oath he confirmed that they could observe Christianity:

3:59 Եւ զայս արարեալ զբազում աւուրս՝ ոչ կարաց զմիաբանութիւնն քակտել, մանաւանդ զսուրբ ուխտ եկեղեցւոյն, որ ոչ էր հեռացեալ ի զաւրականէն:

 3:59 Although he did this for many days, he was unable to break their union, especially the holy covenant of the church, which the soldiers had not abandoned:

3:60 Որպէս երանելի երէցն Ղեւոնդ հրաման առեալ ի սուրբ ընկերացն՝ ի մեծէն Յովսէփայ եւ յամենայն մեծամեծացն, ի քահանայիցն եւ ի զաւրագլխացն, եբաց զբերան իւր եւ ասէ բարձր բարբառով առաջի հրեշտակացն:

 3:60 The blessed priest Ḷevond, receiving permission from his holy companions, from the great Yoseph and all the magnates, from the priests and generals, opened his mouth and spoke out loudly before the angelic soldiers:

3:61 Յիշեցէ՛ք ամենեքեան զհարսն մեր զառաջինսն, որ յառաջ քան զծագումն Որդւոյն Աստուծոյ յիւրաքանչիւր ժամանակի:

 3:61 You all remember our forefathers who lived before the birth of the Son of God at each one’s time:

3:62 Քանզի իբրեւ մերժեաց եւ ընկէց զմեզ չարն յաստուածային տեղւոյն, գտաք մեք անկեալք ընդ անողորմ դատաստանաւք ըստ մեղացն յանցաւորութեան, որ ի կամս ազատութեան մերոյ գործեցաք զանարժանս, եւ զարարչական զաւրութիւնն շարժեցաք ի վերայ մեր ի ցասումն բարկութեան, եւ զողորմած դատաւորն յուզեցաք վրէժ առնուլ անաչառութեամբ յարարածոցս. մինչեւ հրաման տուեալ երկնային ծովուն հեղուլ ի վերայ ցամաքիս, եւ հաստատուն յատակք երկրիս ծակոտեալ՝ ընդդէմ զհակառակսն գործեցին:

 3:62 For when the Evil One caused our expulsion from the divine garden, we were exposed to merciless condemnation for our sins of transgression which we had unworthily committed in our desire for freedom. We brought upon ourselves the force of the Creator’s anger, and moved the merciful Judge to take impartial vengeance on his creatures. He even ordered the sea of heaven to flow over the dry land, and the firm ground of earth was rent, causing the same from the opposite side:

3:63 Վերինք եւ ներքինք եղեն մեզ գործիք տանջանաց՝ առանց բարեխաւսի վրէժ առնուլ յանցանաց մերոց:

 3:63 The upper and lower waters became instruments of torture for us, taking vengeance on our transgressions without mitigation:

3:64 Ապաքէն արդարն Նոյ միայն գտաւ կատարեալ յազգի մարդկութեանս, որ ցածոյց զսրտմտութիւն բարկութեան տերունեան ցասմանն, եւ եղեւ սկիզբն առաջարկութեան առ աճումն բազմութեան մարդկային ազգիս:

 3:64 So, the just Noah remained as the only perfect one in the human race; he softened the severity of the Lord’s anger and became the prime cause of the growth and multiplication of mankind:

3:65 Դարձեալ եւ Աբրահամ ի փորձութեանն իւրում գտաւ առաքինի, եւ զընկալեալ պարգեւսն յԱստուծոյ՝ ինքեան ձեռաւք փոխ անդրէն նմին մատուցանէր. վասն այսորիկ եւ յառակս ընկալաւ զնա Աստուած, զի ի նմա տպաւորեալ տեսանէր զաներեւոյթ գալուստ Որդւոյն Աստուծոյ, եւ զըմբռնումն անըմբռնելւոյն եւ զզենումն անմահին, որ իւրով մահուամբն խափանեաց զիշխանութիւն մահու:

 3:65 Abraham too was proved virtuous in his trial, offering in return to God with his own hands the gifts he had received from him. Therefore, God accepted him as a model, for he saw in him a type of the invisible coming of the Son of God, the apprehension of the incomprehensible, the sacrifice of the immortal, who by his own death abolished the power of death:

3:66 Եւ եթէ մահուամբ մահ մեռանի, մի՛ երկիցուք մահակիցք լինել Քրիստոսի. զի ընդ որում մեք մեռանիմք, ընդ նմին եւ կենդանանամք:

 3:66 And if death is destroyed by death, let us not fear to share Christ’s death; for with whom we die, with the same we shall also live:

3:67 Յիշեցէք, առաքինիք, զմեծն Մովսէս, որ մինչչեւ հասեալ էր յարութեան հասակն՝ խորհուրդ սուրբ նահատակութեանն ի տիս տղայութեանն երեւէր նմա. եւ տուն թագաւորին Եգիպտացւոց ի ծառայութիւն մտանէր նմա, եւ ակամայ դայեկութեամբ սնուցանէր զնա. եւ ի ժամ փրկելոյ զժողովուրդն ի նեղութենէն՝ միջնորդ եղեւ երկնի եւ երկրի, միանգամայն եւ աստուած անուանեցաւ ի վերայ Եգիպտացւոցն:

 3:67 Remember, valiant comrades, the great Moses’ before he had reached manhood the mystery of pious heroism was revealed to him in the years of his youth. The house of the Egyptian king offered him service and unwillingly fostered and nourished him. At the time of the people’s deliverance from oppression he became a mediator between heaven and earth and at the same time was named god over the Egyptians:

3:68 Քանզի ուր գտաւ սուրբ խորհուրդն զաւրացեալ՝ անձամբ իւրով վրէժ առնոյր յԵգիպտացւոցն. իսկ ուր աստուածային յայտնութիւնն ի վերայ նորա լինէր, ի ձեռն գաւազանին գործէր զմեծամեծ սքանչելիսն:

 3:68 For where the Holy Mystery waxed strong, in his own person he took vengeance on the Egyptians. And where the divine revelation was upon him, through his rod he worked great miracles:

3:69 Եւ վասն սուրբ նախանձուն, զոր ունէր, եհար զԵգիպտացին եւ ընդաւազեաց. վասն որոյ զմեծ անուն դնէր նմա, եւ առաջնորդ ժողովրդեանն զնա կացուցանէր:

 3:69 Because of the holy zeal he possessed, he smote the Egyptian and buried him in sand. Therefore, God bestowed a great name on him and established him as leader of his people:

3:70 Եւ բազում այն է, որ հեղմամբ արեանն արդարացաւ, եւ անուանեցաւ մեծ քան զամենայն մարգարէս. ո՛չ միայն զարտաքին թշնամիսն կոտորելով, այլ եւ զազգատոհմսն, որ փոխանակեցին զԱստուած ընդ որթուն յանապատին:

 3:70 The main thing is that he was justified by the shedding of blood and was called the greatest of all prophets for slaughtering not only the outer enemies but also his kin, who had exchanged God for the calf in the desert:

3:71 Եւ եթէ նա ի հեռուստ այնպիսի վրէժ խնդրէր գալստեան Որդւոյն Աստուծոյ, մեք, որ ականատեսք եղաք եւ մեծապէս վայելեցաք յերկնաւոր պարգեւսն շնորհաց նորա, եւս առաւել պարտիմք վրէժխնդիր լինել մաւտակայ ճշմարտութեանս:

 3:71 If from afar he displayed such zeal for the coming of the Son of God, how much more should we—who were eyewitnesses and greatly enjoyed the heavenly gifts of his grace—be zealous for the recently revealed truth:

3:72 Որ եդ մահուամբ զանձն իւր ի վերայ մեղաց մերոց եւ արդարացոյց զմեզ յանհնարին դատապարտութենէն, դիցուք եւ մեք զանձինս մեր մահուամբ ի վերայ անմահ զաւրութեանն, զի մի՛ նուազք քան զվրէժխնդիրսն գտանիցիմք:

 3:72 As he lay down his life in death for our sins and absolved us from the insupportable condemnation, let us too lay down our lives in death for his immortal power, lest we be inferior to those zealous ones:

3:73 Յիշեցէք զմեծ քահանայն Փենեհէզ, որ սպանմամբ եբարձ զպղծութիւնն ի ժամ պատերազմին, եւ յազգէ յազգ երդմամբ հաստատեաց զքահանայութիւնն:

 3:73 Remember the great priest Phinehas, who by slaughter removed the profanation in the hour of battle, and confirmed the priesthood by oath from generation to generation:

3:74 Մի՛ մոռանայք եւ զսուրբ մարգարէն զԵղիաս, որ ոչ կարէր հանդարտել հայել ի կռապաշտութիւնն Աքաբու. եւ արդար նախանձուն իւրոյ զութ հարիւրսն ինքեան ձեռաւք սատակեաց, եւ զերկուս յիսունսն անշէջ հրոյն մատուցանէր լուցկիս. եւ զաստուածային վրէժն խնդրելով՝ անըմբռնելի եւ ահագին կառաւքն յերկրէ ի յերկինս վերացաւ:

 3:74 Do not forget the holy prophet Elijah, who was unable to endure the sight of Ahab’s idolatry. In his righteous zeal he slew eight hundred with his own hands and offered two fifties as tinder for the unquenchable fire. Having sought retribution, he was raised from earth to heaven in an incomprehensible and awesome chariot:

3:75 Դուք՝ ե՛ւս մեծի մասին վիճակի հասեալ էք. զի ոչ եւս կառք առաքին ձեզ ի վերացումն, այլ ինքնին Տէրն կառաց եւ երիվարաց հզաւր զաւրութեամբ եւ սրբովք հրեշտակաւք ընդ առաջ եկեալ՝ ձեզ իւրաքանչիւր թեւս բուսուցանէ. զի նորա ուղեկիցք լինիցիք եւ նմին քաղաքակիցք:

 3:75 You have attained an even greater fate, for no longer is a chariot sent from heaven for your ascension but the Lord of chariots and horses himself, meeting you with his mighty power and holy angels, will cause wings to grow on each of you, so that you may journey with him and share his city: