26:0 Եթէ ո՛րպէս աստուածասաստ բարկութեամբ սատակեցաւ Աւշին եւ համօրէն զօրք իւր:

 26:0 How Awshin and all his army perished through divine anger:

26:1 Բայց յո՛վ ոք կամ ո՛ր աշխարհ, զոր ոչ կործանեաց Աւշին պէսպէս լլկանօք հինի ասպատակաւ, աւարառու յափշտակութեամբ, սպանմամբ սրոյ եւ սովոյ:

 26:1 What person or land did Awshin not destroy by various oppressive means—brigandage, rapine, murder by sword, and famine:

26:2 Քանզի այնչափ թանձրացաւ յաճախութիւն սովոյն՝ որ ոչ միայն անսուրբ կենդանիս ուտէին ըստ սրբութեան կարգի, այլ եւ զսարսափելի եւ զդժնդակ, որ զգազանայինն անցուցանէ զվայրենամտութիւնն, զմարմինս մեռելոց առանց խղճելոյ ուտէին, ի գերեզմանացն հանեալ զհետ միոյ եւ երկուց ամաց թաղելոյ:

 26:2 For the famine became so severe that people not only ate animals regarded as unclean by the rules of purity but even revolting and horrible things which wild animals pass over. They ate the corpses of the dead without remorse, dragging them from the graves after they had been buried for one or two years:

26:3 Եւ պատճառ այսոցիկ զի՞նչ, եթէ ոչ այն զոր Պօղոսն ասաց, եթէ «վասն զի ոչ ընտրեցին զԱստուած ունել ի գիտութեան՝ մատնեաց զնոսա ի միտս անարգութեան գործել զանարժանս:

 26:3 And what was the reason for this if not what Paul had note: “Because they did not choose to abide by the knowledge of God, he delivered them to dishonourable intentions to work unworthy deeds:

26:4 Զոր եւ մարգարէն առ գերութեամբն Բաբելացւոց ասէ, «կերիցեն հարք զորդիս, եւ որդիք զհարս», որպէս եւ առ Վեսպիանոսիւն եղեւ: Բայց քանզի յերկնուստ էր հասեալ վտանգն, եւ աստուածառաք էր բարկութիւնն՝ եւ ոչ ոք զօրեաց եւ եկաց ընդդէմ նորա ելանել ի պատերազմ, այլ որ եհարն՝ նոյն եւ բժշկեաց:

 26:4 This the prophet at the time of the Babylonian captivity also expressed: “Fathers will eat sons, and sons fathers,” as happened in the time of Vespasian. But since the misfortune came from heaven and the wrath was sent by God, no one was able to oppose him in war. However, he who struck, the same also healed:

26:5 Զի մինչ այսպէս կայր աշխարհս ի տարակուսի, եւ ակն ունէին գթութեանցն Աստուծոյ առատանալ, որպէս սովոր է Աստուած ի բարկութեան զողորմութիւն յիշել. Յովսէփ անուն ի Յունաց ազգականութենէ ի ծառայութիւն հասեալ Աւշնի, ներքինի, թողեալ զքրիստոսական պաշտօնն, մոլորութեանն Մահումաթայ հաւատացեալ, այր գազանաբարոյ, վայրենամիտ, առատաձեռն առ արբումն արեան մարդկան, այլ զօրաւոր զօրութեամբ ի գործս պատերազմաց, ահարկու ազանց, կարողութիւն եւ ուժեղութիւն Աւշնի ի սորա ձեռս բաւականացեալ:

 26:5 For while the land was in such distress, they expected God’s mercy to be multiplied, as God is accustomed to remember his compassion in his anger. A man named Yovsēp of Greek origin had entered Awshin’s service; a eunuch, he abandoned the Christian religion, accepting the erring faith of Mahumat’. He was a ferocious man, savage, unsparing in the drinking of human blood, but of mighty prowess in deeds of war, who cast fear into (other) nations; into his hands Awshin had entrusted power and force:

26:6 Այլ որ փոփոխէ զսիրտս իշխանաց նախախնամօղն Աստուած՝ քակեալ բաժանեաց ճեղքեաց զՅովսէփ ի յԱւշնէ. եւ թողեալ զքաղաքն Պարտաւ՝ առնու զզօրս իւր երագապէս անցեալ գնացեալ ի յաշխարհն Ասորեստանի:

 26:6 But God, who in his providence alters the hearts of princes, separated and estranged Yovsēp’ from Awshin. Leaving the city of Partaw, he took his troops and marched rapidly to the land of Asorestan:

26:7 Զոր լուեալ Աւշնի ի կոր կործանեցաւ. եւ փութացաւ գրեաց առ Սափի որ ի Վանտոսպ նստեալ եւ ճոխանայր Վասպուրական տէրութեամբն. որ առանց յապաղանաց զփոյթն յառաջաբերեալ՝ գնաց եհաս առ Աւշին ի Մարակայ քաղաք:

 26:7 When Awshin learned of this, he was deeply stricken and made haste to write to Sap’i, who was residing at Vantosp and exercising the role of lord in Vaspurakan. Without delay and observing utmost speed, he went to Awshin in the city of Marakay:

26:8 Եւ ըստ արժանի վրիժապարտութեանն լցեալ սուր տեառն բարկութեամբ խաղաց ի վերայ Աւշնի եւ բանակի նորա առ հասարակ, հրեշտակի Աստուծոյ հարեալ ի հարուածս անբժշկականս ըստ օրինի Հերովդիայ ախտակրութեան, տորոմեալ խղխայթմամբ, չարալլուկ ուռուցմամբ զտրորումն առնոյր արիւնալից արիւնապարտ մարմինն գազանեղինին. եւ նախ յառաջ Սափին կարի յոյժ սիրեցեալն իւր, զսատակչական դեղն արբեալ, անբուժելի կեղով վառեալ յոսկր եւ մարմին՝ եւ առաջի Աւշնի զրաւ առնոյր ի կենացն:

 26:8 In just vengeance did the sword of the Lord, filled with wrath, fall on Awshin and his entire camp. The angel of God dealt them incurable blows in the fashion of Herod’s disease: the body of that beastly man became bloated with pus and horrible swelling, and was filled with bloody corruption. First of all, Sap’i, his dear friend, drank the strong poison. His bones and flesh were infected with incurable ulcers, and in the presence of Awshin he ended his life:

26:9 Նոյնպէս եւ ամենայն զօրք եւ զօրագլուխք հանդերձ բազմակոյտ կարաւանին զկորստեան ընկալան զվճիռ. նաեւ երամակ ձիոցն եւ իշոցն եւ ուղտուցն նովին կեղով վառեալ սատակեցան:

 26:9 In similar fashion all the soldiers and captains with the entire army perished; and also the herds of horses and donkeys and camels died from the same ulcerous infection:

26:10 Եւ ինքն Աւշին զտանջանացն փորձական կիրս կրեալ, դառնագոյն քան զլեղի իժի ճաշակս ճաշակեալ՝ գնաց զկորստական ճանապարհն. եւ դժոխք ի ներքուստ դառնացան ի պատահել նմա զանբաւութիւն չարեացն ընդ իւր տանելով:

 26:10 Awshin himself suffered dreadful torments; having tasted (a cup) more bitter than viper’s gall, he went on the journey to perdition. And hell below turned bitter on meeting him, who brought with him an infinity of evils:

26:11 Իսկ աշխարհս ոգի առեալ բնակեցան խաղաղութեամբ իւրաքանչիւր ըստ չափոյ հասակի ի մեծամեծաց մինչ ի փոքունս, եւ գոհացեալ զգթութեանցն Աստուծոյ. եւ հիացմամբ առ նորայն հայելով, թէ ո՛վ ոք էր, եւ ո՛րպիսի, եւ ո՛րպէս կորեաւ՝ ասեն, «զիա՜րդ դադարեաց պահանջողն, հանգեաւ տագնապօղն. եթէ ո՜րպէս իջին ի դժոխս փառք նորա:

 26:11 So our country took breath, and everyone lived in peace according to his rank, from the greatest to the least, thanking the mercies of God. In amazement they considered him (wondering) who he was, what sort of man, and how he had perished, and saying: “How did the exactor cease and the tormentor pause; how did his glory go down to hell:

26:12 Գործեցաւ այս [ՅԽԷ] թուականութեանս Հայոց, յորում ամի եւ տէր Գէորգ Հայոց կաթողիկոս փոխեցաւ:

 26:12 This happened in [347] of the Armenian era, in which year Lord Gēorg, Catholicos of Armenia, also died:

26:13 Եւ յաջորդեալ փոխանակ նորա կացեալ յաթոռ սրբոյն Գրիգորի երանելին Մաշտոց, եղեալ ի կղզոյն Գեղարքունի լճէն, զՅօհաննու Կարապետին զվարուցն բերել զօրինակ. եւ թէ ոչ այպանել ախորժէք զբանիւք իմովք՝ ոչ ընդհատ կամ պախարակելի թուիցի կոչել զնա նովիմբ անուամբ. այլ Մկրտչին հրամայի՝ մի ըմպել գինի եւ օղի. սա ոչ միայն գինով ոչ զկծէր, այլ եւ ոչ ջրով զծարաւոյն պէտսն կատարէր, սակաւապետութեամբ ընդովք թրջելովք, եւ խստավայել բանջարովք առ քաղցն վայելելով:

 26:13 He was succeeded on the throne of Saint Gregory by the blessed Mashtots’, who came from the island in the lake of Gełark’uni. He exemplified the way of life of John the Baptist; and if you will not mock at my words, it seems not inappropriate or reprehensible to call him by the same name. For the Baptist was commanded to drink neither wine nor strong liquor. But he not only did not get drunk on wine, but did not quench his thirst with water save by the merest damping; and he satisfied his hunger with austere herbs:

26:14 Այլ եւ ուսումնական բանգիտութեանն քաջահմտագոյն, անընչասիրութեամբն մեռելագոյն. առատաձեռնութեամբն կենդանագոյն:

 26:14 But in scholarly learning he was deeply versed, dead to the love for possessions but lively in his generosity:

26:15 Սա կեցեալ ամիսս [Ը] կամ թէ [Թ] յաթոռ հայրապետականին՝ փոխի յաթոռ առաքելական պատուադրութեանն ի փրկչէն մերմէ խոստաբանեալսն:

 26:15 He occupied the patriarchal throne for eight or nine months, then passed on to the throne of apostolic honour promised by our Saviour:

26:16 Եւ փոխանակ նորա ժառանգէ զաթոռ հայրապետական երանելին տէր Յօհաննէս, որ եւ սնեալ եւ ուսեալ առ ոտս սրբոյն Մաշտոցի. նորին հրահանգեալ կրթարանի ուսումնասիրութեանն վարժիւք ոռոգացեալ, այր քաղցրաբարոյ եւ հեզահայեաց, հասարակաբար առ հասարակ զինքն վարկանելով, արտաքոյ ամբարտաւանական բարձրայօնութեանն՝ կալով յաշտիճան հեզոցն, դրուատեալ ի փրկչէն մերմէ Յիսուսէ Քրիստոսէ:

 26:16 In his stead the blessed lord Yōhannēs inherited the patriarchal throne. He had been educated and had studied at the feet of Saint Mashtots’. Bedewed with the latter’s learned instruction and scholarly discipline, he was a man of sweet temperament and modest disposition. He considered himself one with the common people, was foreign to haughty arrogance, and kept to the place of the mild praised by our Lord Jesus Christ: