Դրասխանակերտցի 1-12 Draskhanakerttsi

12:0 Յաղագս հայրապետութեան մեծին Ներսիսի եւ աքսորանաց նորին, եւ ժողովոյն Կոստանդինուպօլսի:	12:0 The Pontificate of Nerses the Great and His Banishment. The Council of Constantinople:
12:1 Ապա Արշակ արքայ, որդի Տիրանայ կուրացելոյ ըստ արժանին ի Պարսից յարքայէ՝ առաքէ մեծաւ պատուով զՆերսէս զորդի Աթանագինեայ որդւոյ Յուսկանն ըստ առաջնոյ կարգին ի Կեսարիայ ձեռնադրիլ ի հայրապետութիւն, որ եւ սքանչելի իմն նշանք պատմի լեալ, զի մինչդեռ կայր ընդ բեմականսն ի ձեռնադրութեան անդ շնորհք Հոգւոյն սրբոյ աղաւնակերպ ի վերայ գլխոյ նորա հանգուցեալ ի զարմացումն զբոլոր կղերիկոսս եկեղեցւոյն ածեալ լինէր:	12:1 Then King Arshak, the son of Tiran who had been deservedly blinded by the king of Persia, sent Nerses, the son of At’anagines son of Yusik, to Caesarea in accordance with the former practice so that he might be ordained patriarch. They say that wonderful portents appeared while Nerses was standing with the clergymen (participating) in the ordination; the grace of the Holy Spirit in the shape of a dove descended on his head and astounded all the clerics of the church:
12:2 Եւ այսպէս ապա լուսազարդեալ նորա՝ գայ հաստատէ գեղեցկադիր յարմարութեամբ զբոլոր կարգս ուղղութեան, բարենախանձ լինելով ի նախանձ հոգեւոր:	12:2 Thus adorned with light he returned and being zealous in spiritual matters he befittingly set all the rules of righteousness:
12:3 Եւ նախ ապա զամենայն անգթութեան արմատս խլեալ՝ փոխանակ ի ներքս ածէ զողորմութիւն. շինէ եւ աղքատանոցս առ ի մխիթարութիւն վշտացեալ մարմնոց մարդկան, ուրկաց եւ բորոտից եւ հաշմից եւ բոլոր վտանգելոց, ռոճիկս նոցա կարգեալ ի գիւղից եւ ի գերդաստանաց, զի ոչ լիցի նոցա արտաքս ըստ բնակութիւնս իւրեանց ելանել:	12:3 First he eradicated all the roots of cruelty and instead implanted mercy. He built houses for the poor, leprosoria for lepers, hospitals for invalids and all those that were disabled so that the ailing bodies of men could be comforted. For them he set a pension (that was collected) from the villages and the estates so that they might not be compelled to get out of their places of habitation:
12:4 Կարգէ եւ վանորայս եւ օտարանոցս եւ հիւրանոցս եւ տնանկանոցս ի քաղաքագիւղս եւ յաւանս. այլ եւ յանապատս մենաստանս եւ խրճիթս կուսակրօնից եւ միանձանց յարդարէ:	12:4 He also founded inns, hotels, hospices and asylums in the towns and the villages. Moreover, in the hermitages he built cloisters and scetes for the celibate priests and the anchorites:
12:5 բառնայ եւ զմերձաւոր խնամութիւնս եւ կոծադիր ոճիրս ի վերայ մեռելոց: Եւ ապա այնուհետեւ ոչ իբրեւ զբարբարոսս այլանդակս, այլ իբրեւ զհամեստագոյն քաղաքացիս լինէր տեսանել զաշխարհս մեր:	12:5 He prohibited marriage between close relatives and suppressed the indecent lamentations over the dead. Thereafter the people of our land appeared (to the onlooker) not as wild barbarians, but rather as modest city dwellers:
12:6 Զայսպիսի բարեկարգութեան ձեւ եւ զշուք տեսեալ ապա թագաւորին եւ նախարարացն Հայոց, այլ եւ զխստամբեր վարս նորա ճգնողականս՝ ի մտի եդեալ ընդ այլոց եւս ոմանց եւ զնա եւս նախակարգել ի պատիւ պատրիարգութեան:	12:6 When the king and the naxarars of Armenia beheld the nature and the scope of his reforms and also took note of his austere ascetical behaviour, they decided with certain others to elevate him as well to the rank of patriarch:
12:7 Քանզի փոքր ինչ յառաջ քան զայս Կոստանդոս որդի մեծին Կոստանդիանոսի, յԵփեսոսէ ի Կոստանդինուպօլիս զնշխարս ոսկերաց Յովհաննու Աւետարանչին փոխեալ, եւ յայնմանէ համարձակութիւն առեալ պատրիարգ ի Կոստանդնուպօլիս կացուցանէ:	12:7 For a short time before this Constantius, the son of Constantine the Great, had had the relics of Saint John the Evangelist transported from Ephesus to Constantinople, and emboldened by this, he had set up a patriarch in Constantinople:
12:8 Ապա ըստ նմին յայսմ պատճառի համարձակութիւն եւ Երուսաղէմացւոցն առեալ՝ զիւրեանցն եւս աթոռ հաստատէին, ի պատիւ պատրիարգութեան իրաւունս համարեալ ըստ որում եւ ի նմա գոլ տեսեալ եղեւ բանին Հօր ծնունդ եւ ընդ մարդկան շրջիլ, եւ ի Յովհաննէ մկրտիլ, եւ խաչիլ, թաղիլ եւ յերրորդաւուր յառնել:	12:8 Subsequently, because of this precedent the Jerusalemites were likewise encouraged to establish their own see, since they considered (the elevation of their bishopric) to the patriarchal rank their privilege, because their city had witnessed the birth of the Word of the Father, as well as His coming among men, His baptism at the hands of John, and His crucifixion, burial and resurrection on the third day:
12:9 Եւ վասն զի ցայն վայր չորք միայն էին ընդ երկրաւ պատրիարգ ըստ չորից աւետարանչացն՝ Մատթէոսին յԱնտիոք, Մարկոսին յԱղէքսանդրիա, Ղուկայն ի Հռօմ եւ Յովհաննուն յԵփեսոս. ապա յայսմանէ իրակերտութեանց վեց բովանդակեալ կային:	12:9 Until that time there were throughout the world only four patriarchates after the four evangelists: the see of Matthew at Antioch, that of Mark at Alexandria, that of Luke at Rome and that of John at Ephesus. But after these events, the total number of the patriarchates rose to six:
12:10 Ըստ սմին սակի ապա եւ մերն թագաւոր Արշակ եւ նախարարութիւնք Հայոց համարձակութիւն առեալ՝ կացուցին ի պատրիարգութիւն տանս Թորգոմայ զմեծն Ներսէս, փաստս իրաւախորհս ըստ արժանին ի մէջ առեալ զսուրբ առաքեալսն մեր՝ զԲարթուղիմէոս եւ զԹադէոս, որք Ասքանազեանս ազին վիճակեցան ի Տեառնէ քարոզք եւ աւետարանիչք. եւ նշխարեալ ոսկերք նոցա կան ի միջի մերում, զորոց եւ զաթոռն իսկ ընկալաւ կենդանի մարտիրոսն Գրիգորիոս:	12:10 Subsequently, in like manner our king Arshak, and the naxarars of Armenia also took the liberty of setting Nerses the Great as patriarch over the house of Togarmah, and deservedly presented as an authentic proof the holy apostles Bartholomew and Thaddeus, whom the Lord had designated as the missionaries and evangelists of the race of Ashkenaz. Their relics are to be found among us, and the living martyr Grigorios received their throne:
12:11 Եւ ապա խորհուրդն զգործն կատարեալ՝ եօթն միանգամայն բովանդակեալ գտանէր թիւ պատրիարգութեան, որ կայ եւ մնայ պահեալ մինչեւ ցյաւիտեանս ժամանակաց:	12:11 After they (the Armenians) had carried out their intention, the total number of the patriarchal sees became seven. This is still so and shall remain to be so unto the ages of ages:
12:12 Եւ այսպէս ապա նահապետութիւն խորհրդոյ եկեղեցւոյ եւ ի մերումս աշխարհի լցաւ բովանդակաբար՝ ինն միանգամայն դասակարգութեամբ պատուեալ զգլխաւորս արքեպիսկոպոսացն Վրաց եւ Աղուանից՝ արքեպիսկոպոս ընդ ձեռամբ նորա կարգեալ:	12:12 Thus, the hierarchy of the Church was entirely completed in our country as well, since it was altogether invested with nine ranks, and the chief bishops of the Iberians and the Albanians were placed under Nerses’s jurisdiction as archbishops:
12:13 Իսկ ի Սեբաստիայ եւ ի Մելիտինէ եւ ի Մարտիրոսաց քաղաքին մետրապօլիտս կացուցանէին: Իսկ եպիսկոպոսունս ապա ըստ որոշեալ վիճակացն իւրաքանչիւրոց հաստատէին եւ քահանայս եւ սարկաւագունս եւ կէս սարկաւագս եւ վերծանօղս եւ սաղմոսերգուս:	12:13 In Sebastia, Melitene and Martyropolis metropolitans were set up. Bishops, priests, deacons, subdeacons, lectors and psalmodists were appointed to the several jurisdictions:
12:14 այսոքիկ ցան եւ ցիր ընդ բոլոր եկեղեցիս Հայաստանեայցս վայելչապէս յարդարեալ լինէին ի փառս Աստուծոյ:	12:14 The latter were dispersed throughout and befittingly adorned all of the Armenian churches to the glory of God:
12:15 Իսկ ի նշկահելն Արշակայ զՎաղէնտիանոս կայսր՝ մեծաւ ցասմամբ ապա Վաղենտինեայ լցեալ՝ սպանանէ զեղբայրն Արշակայ՝ զՏրդատ, զոր ի պատանդի առ նմա էր: Զոր ապա զգացեալ մեծին Ներսեսի՝ փութացեալ եւ առ կայսր հասեալ եւ ի հանդարտութիւն շրջեալ զնորայն կամս, եւ մեծապատիւ առ ի նմանէ լեալ ըստ օրինի պատրիարգաց. եւ յինքն զորդի սպանելոյն Տրդատայ եւ զայլս եւս պատանդս հայցեալ՝ առեալ ի կայսերէ, դառնայ գայ ի Հայս խաղաղութեամբ բազմաւ:	12:15 The Emperor Valentinian was greatly enraged at Arshak who had rebelled against him and ordered his brother Trdat, who was a hostage, to be put to death. Subsequently, having been informed of this, Nerses the Great hastily came to the emperor and appeased his wrath. He was honored by Valentinian in a manner befitting patriarchs and receiving from the emperor the son of Trdat who had been put to death and the other hostages whom he had requested, he returned to Armenia with great peace:
12:16 Այլ ի վախճանիլն Վաղէնտիանոսի թագաւորէ անօրէնն Վաղէս՝ եղբայր նորին, եւ վաղվաղակի զմեծ զօրավարն Թէոդոս զօրու մեծաւ առաքէ հրոսակ Արշակայ արքայի, որ եւ ակամայ իսկ աղաչեալ զմեծն Ներսէս չուել խնդրել զխաղաղութիւն: Ոչ ապա նա անփոյթ առնէ զկորստենէ վիճակելոց իւրոց. այլ վաղվաղակի առեալ զՊապ՝ որդի Արշակայ, տանի պատանդ առ մեծն Թէոդոս զօրավար. որում եւ լսող լեալ՝ դառնայ առ կայսր, ընդ իւր տարեալ զպատրիարգն Ներսէս հանդերձ պատանդաւն:	12:16 Upon Valentinian’s death his brother, the impious Valens, ruled and immediately sent the great general Theodosius with a large army against King Arshak.The latter was forced to beseech Nerses the Great to go (to Theodosius) and beg for peace. Nerses, not neglecting the holocaust threatening his flock, immediately took Pap, the son of Arshak, as hostage to the great general Theodosius. The latter heeded Nerses’s words and taking with him the patriarch as well as the hostage returned to the emperor:
12:17 Իսկ անօրէնն Վաղէս ոչ իսկ արժանի արար տեսանել զսուրբ այրն Աստուծոյ, այլ ի կղզի մի հեռաւոր զնա հրամայեաց արտասահմանել իւրօքն հանդերձ կղերիւք, յորում ոչինչ ամենեւին գտանիւր ոգեպահ պարենի աւուր միոյ: Այլ ի հրամանէ Աստուծոյ ցնդմամբ ալեացն ծովն զձուկն արտաքս ընկենլով ի կերակուր նոցա մատակարարէր զամիսս ութ:	12:17 However, the impious Valens did not even consider it worth seeing the holy man of God and gave orders to banish him with his clerics to a distant island where no provisions were to be found even for a day’s survival. Nevertheless, at the order of God the sea threw out fish with the ebbing tide and fed them for eight months:
12:18 Բայց յաղագս անօրէն Վաղէսի ասի բան, թէ ըստ հրամանի հզօր ձեռինն Աստուծոյ սուրբ վկայն Գէորգէոս անըմբռնելի ձեռամբ զնա սատակէր՝ արժանի չար խորհրդոցն նմա հատուցեալ:	12:18 There is a rumor about the impious Valens that at the order of the mighty hand of God the holy martyr Georgios killed him in an incomprehensible manner and justly rendered him what he deserved for his wicked thoughts:
12:19 Եւ զկնի նորա առնու զթագաւորութիւնն Թէոդոս մեծն եւ բարեպաշտն եւ աստուածասէր, որ զամենայն նիւթս խաւարային խորհրդոց փարատեալ ի բաց եւ զանբիծ հաւատս հիմնացեալ հաստատեաց. եւ ապա որք ի մետաղս ի Վաղեսէ արտասահմանեալք էին՝ դարձոյց յիւրաքանչիւր տեղիս, ընդ որս եւ զմեծն Ներսէս ածեալ առ իւր պահէր՝ մինչեւ ի ձեռն նորա զամբարիշտ հայհոյութիւնն Մակեդոնի ի ստուգութիւն հաւատոյ ճշմարտութեան դարձուսցէ:	12:19 After him Theodosius the Great, a pious and a godly man, took over the kingdom. He repelled all the shady snares and established the foundations of stainless faith. Subsequently he ordered those whom Valens had banished in fetters to return to their respective places. Together with them he also fetched Nerses the Great whom he kept with him until he had with his help converted the sacrilegious blasphemy of Macedon to the direction of true faith:
12:20 Եւ ապա ժողով եպիսկոպոսացն միանգամայն իբրեւ [ՃԾ] ի Բիւզանդիոն արարեալ՝ նզովեալ մերժեցին ի բաց զՄակեդոն եւ զամենայն հոգեմարտսն:	12:20 And then a council of altogether one hundred and fifty bishops met in Byzantium and pronounced anathema on Macedonius and all the pneumatomachoi: