26:0 Եւ մինչդեռ տակաւին յերկարէր մարտ պատերազմին ի մէջ նոցա՝ յայնժամ խորհեցան ամենայն նախարարք աշխարհիս ընկենուլ զլուծ հնազանդութեանն եւ ապստամբել եւ ի բաց կալ ի հնազանդութենէն Իսմայելի: Յոր խորհուրդ յորդորեաց զնոսա Գրիգոր որ ի Մամիկոնեան տոհմէ: Եւ զայս խորամանկութիւն նիւթէր վասն հանելոյ զիշխանութիւնն յԱշոտոյ:

 26:0 While warfare among (the Arabs) continued, all the (Armenian) lords of the land thought to drop their yoke of obedience and to rebel from the Ishmaelites. Grigor from the Mamikonean clan suggested this plan and he did this with the malicious intent of removing Ashot from power:

26:1 Եւ եկեալ ամենայն նախարարք Հայոց առ իշխանն Աշոտ՝ հարկեցուցանէին զնա կամակցել եւ միաբանել անօգուտ խորհրդին:

 26:1 Meanwhile all the lords of the Armenians went to Prince Ashot to convince him to participate in their fruitless scheme:

26:2 Եւ տեսեալ իշխանին զմիաբանութիւն նախարարացն եւ նոցին հեծելոց, զի առ հասարակ յեղեալք էին զհետ անօգուտ խորհրդին՝ վարանէր յանձն. եւ կոչեցեալ զմի մի ի նախարարացն իւրոց՝ բազում բանիւք թախանձէր ոչ մտանել ի գործ ապիրատութեանն եւ ասէր. «ո՜վ եղբարք, ոչ տեսանեմ խոհական մտաց զգործ անզգայութեանդ, այլ անուղղայ խորհուրդ եւ բանս տարապարտս. քանզի ահա նուազունք են զօրքս մեր ի մէջ բռնութեանն Իսմայելի, եւ ոչ կարեմք զդէմ ունել զօրաց նոցա, եւ ոչ զերկիր մեր հանել ի բերանոյ վիշապացն:

 26:2 When the prince saw the unanimity of the lords and their cavalry—since one and all were enthused by this hopeless idea—he had his doubts. He summoned his lords one by one and beseeched them with much conversation not to participate in such an iniquitous undertaking, saying: “Oh brothers, I see no prudence in your foolish scheme. Quite the contrary, it is a devious plan and a disastrous proposition. Clearly our forces are few when compared with the brutality of the Ishmaelites, we cannot withstand their troops, and we will be unable to dislodge our country from the mouth of the dragon:

26:3 Եւ միայն աշխատութիւն եւ վտանգ հասուցանեմք ի մտածմունս մեր. այլ եթէ կամեսջիք ընդունել զխրատ իմ՝ ոչ արասցուք զբանդ զայդ, եւ հարկեսցուք նոցա որպէս ցարդ եւս, եւ կալցուք զստացուածս մեր, զայգիս, զանտառս եւ զանդաստանս մեր:

 26:3 It will bring only trouble and danger to our aim. If you prefer, accept my counsel and let us not do it. Instead let us pay taxes to them as we are currently doing and let us keep our property, our vineyards, forests, and farms:

26:4 Եւ ոչ կամեցան ընդունել զխրատ իմաստութեանն նախարարարքն Հայոց. այլ դիմադարձեալ ասեն. «եթէ ոչ միաբանեսցիս ի խորհուրդս մեր՝ ոչ մնասցէ առ քեզ եւ ոչ մի ոք ի զօրաց քոց. չկարեմք ժուժկալել տագնապիս յորում կայ երկիրս Հայոց:

 26:4 But the lords of the Armenians did not want to adopt this wise advice. Resisting him, they retorted: “If you do not join our alliance, none of your troops will stay with you. We cannot tolerate the crisis that the our country of Armenia is experiencing:

26:5 Իսկ ապա հաւանեալ ակամայութեամբ իշխանին Աշոտոյ՝ առնէր միաբանութիւն ընդ Գրիգորի եւ ընդ այլոց նախարարացն, եւ դնէին դաշինս ուխտի առ միմեանս միջնորդութեամբ տէրունեան նշանին՝ աննենգ պահել զսէր միաբանութեանն:

 26:5 Therefore Prince Ashot unwillingly united with Grigor and the other lords and made a vow on the holy cross to firmly adhere to their alliance:

26:6 Եւ իբրեւ զայս դաշինս հաստատէին՝ մեկնէին ի հրամանատարէն որ ի վերայ աշխարհիս, եւ երթեալք ապաստանէին յամուրս աշխարհին Տայոց հանդերձ ամենայն ընտանեօք իւրեանց եւ ամենայն աղխիւք. եւ ապաստանեալք առաւել ի զօրս արքային Յունաց որք էին ի կողմանս Պոնտոսի. քանզի էր ի մէջ նոցա ուխտ խաղաղութեան հրամանաւ կայսերն Կոստանդինի:

 26:6 Once they had ratified this agreement, they withdrew from the commander of our land and went and took refuge in the fortresses of Tayk’ with all their families and belongings. They were particularly relying on the troops of the Byzantine emperor which were located in the Pontus area, for there was an oath of peace between them by order of Emperor [V, Copronymous, 740-775] Constantine:

26:7 Եւ ամենայն որդիք յանցանաց երթեալք խառնէին ի գունդ ապստամբութեանն, որք ոչ ճանաչէին զերկիւղն Աստուծոյ եւ ոչ զահ իշխանաց եւ ոչ զպատիւ ծերոց, այլ իբրեւ այլազգի եւ օտարացեալ՝ ասպատակ սփռեալ գերէին զեղբարս եւ զազգակիցս իւրեանց, եւ բազում աւարառութիւնս առնէին, խոշտանգանաւ եւ գանիւք տանջանս ածեալ ի վերայ եղբարց իւրեանց:

 26:7 Now it happened that all the sons of sinfulness (the Paulician heretics) went and mingled with the rebels’ brigade. They had neither fear of God nor of princes nor (did they respect) the dignity of elders. Rather, like strangers and foreigners, they spread around capturing brothers and their kinfolk and, taking much booty, they inflicted torments and beatings upon their brothers:

26:8 Յաղագս որոյ ստրջացեալ ներողութիւնն Աստուծոյ՝ քակեաց զմիաբանութիւն նոցա. զի եւ ոչ զամն ողջոյն յաջողեաց նոցա զգործ ապիրատութեանն, այլ անդէն ի մօտոյ մեկնեալ ի նոցանէն իշխանն Աշոտ՝ գայր հասանէր ի գաւառն Բագրեւանդ ի գիւղն Հազր եւ ոմանք ի նախարարացն ընդ նմա, եւ կամէր միաբանել ընդ որդիսն Իսմայելի:

 26:8 As a result, God withdrew his forgiveness and shattered their unity. Indeed their iniquitous activities did not last even for a full year. Prince Ashot broke with them and went to the village of Hazr in the district of Bagrewand. Some of the lords accompanied him and wanted to unite with the sons of Ishmael:

26:9 Անդ ուրեմն նենգեալ նախարարքն որք ընդ նմայն էին՝ զեկուցանէին չարասէրն Գրիգորի գիրս խորհրդին:

 26:9 However (some of) the lords who were with him went and informed that malicious Grigor about the details of this strategy:

26:10 Իսկ նորա զվաղնջուց խորհեալ դաւաճանութիւնն ի գլուխ կամեցեալ տանել՝ վաղվաղակի կազմէր զզօրս իւր, եւ հետամուտ եղեալ զկնի նորա՝ իբրեւ զագռաւ ընդ լերինս ընթացեալ հասանէր ի գիշերի ի վերայ նորա, եւ պաշարէր զկայս հանգստեան նորա, գիտացեալ զերկմտութիւն զօրաց նորա, զի ոչ եկին ի թիկունս օգնականութեան:

 26:10 Grigor had for some time wanted to implement his treachery, so he quickly assembled his troops and pursued (Ashot) over the mountains like a crow. (Grigor) caught up with him at night and besieged the place where he was resting. (Grigor) knew about the vacillation of (Ashot’s) troops, for they did not come out to help him:

26:11 Եւ ըմբռնեալ զնա՝ տայր ի ձեռս ծառայիցն Դաւթի, եւ հրամայէր բառնալ զլուսաւորութիւն աչաց նորա. եւ ստուերամած խաւարաւ նսեմացուցանէր զբոլոր աշխարհիս պարծանս եւ ի խոր տխրութեան պարփակէր ոչ միայն զանձն նորա, այլ եւ զամենայն համատոհմ նախարարարս ազգին իւրոյ:

 26:11 Seizing (Ashot), he gave him to one of the servants of Dawit’ (Mamikonean), ordering him to blind his eyes. (And by this deed) he reduced the glory of our entire land, consigning it to a shadowy darkness and plunging into deep sorrow not only his own person but all the lords of his own clan:

26:12 Որոց յետոյ իրազեկ եղեալ՝ ոչ ինչ կարացեալ օգուտ գործել. այլ նստեալ միայն ողբովք եւ աշխարանօք լային, զի անկեալ կործանէր պսակն պերճութեան ի գլխոց նոցա. եւ յայնմհետէ բառնայր փառք ազգիս Հայոց:

 26:12 Subsequently they realized (what they had wrought) but were unable to do anything that helped. Rather all they could do was sit and lament, moan and cry. For the splendid crown had fallen from their heads and was ruined. And thereafter the glory of the Armenian people vanished:

26:13 Իսկ բարեդրուժն Գրիգոր որպէս ի մեծ արիութենէ դարձեալ՝ անկանէր ի քաղաքն Կարնոյ. եւ առաքէր ի կողմանս կողմանս աւետիս զյաղթութեան իւրոյ:

 26:13 As for that oath-breaking Grigor, he went off to the city of Karin (Erzerum) - as though returning from some feat of valor—and broadcast the tidings of his victory:

26:14 Եւ յետ բազում աւուրց հասանէր ի վերայ նորա դատաստանն Աստուծոյ ըստ արժանի գործոց իւրոց. քանզի ուռուցեալ որովայն նորա՝ ուժգին վտանգիւ տագնապէր զանձն նորա. եւ այնպէս սատակէր ի կենաց անյիշատակ բարձեալ ի միջոյ: Եւ փոխանակ նորա կացուցին իշխան զեղբայր նորին զՄուշեղ սակաւ ինչ ժամանակս:

 26:14 But after some time the judgement of God was visited upon him, a punishment commensurate with his actions. For his stomach became frightfully and dangerously swollen and he grew feverish. And thus did he quit this life, unremembered. Afterwards his brother Mushegh became prince for a short time:

26:15 Իսկ Աշոտոյ կալեալ զիշխանութիւնն ամս [ԺԷ] փառաւորապէս պատուով քան զամենայն առաջին իշխանսն՝ հանդիպէր դաւող նենգութեանն. եւ կեցեալ յետ այնորիկ ամս [ԺԳ]՝ վախճանէր բարւոք ծերութեամբ, եւ եդեալ ի տապանի փառաւորապէս ի կայս հանգստեան իւրոյ ի գիւղն Դարիւնս:

 26:15 Ashot, who had held authority for [17] years with honor more glorious than all the previous princes, experienced this traitorous treachery. Afterwards he lived for [13] years, dying in deep old age. He was entombed with glory in his (clan’s) mausoleum in the village of Dariwnk’: