1:0 ՆԱԽ եւ առաջին որք եւ Ամիրալմումնիք անուանեցան. զի զքսան ամ կալեալ զիշխանութիւնն Մահմետ՝ մեռանի: Յետ այնորիկ փոխանորդէ զիշխանութիւնն Մահմետի ԱբուԲաքր եւ Ամր եւ Օթման, ամս [ԼԸ]՝ ի մետասաներորդ ամի Հերակղի աստուածապսակեալ եւ բարեպաշտ թագաւորին Հոռոմոց, որ մինչդեռ էր կենդանի աստուածապսակեալն Հերակղես՝ ոչ կարացին սփռել զասպատակս իւրեանց ի վերայ Հրէաստանի, զի համբաւ քաջութեան նորա սփռեալ էր եւ զարհուրեցուցանէր զնոսա: Եւ նորա տիրեալ ունէր զիշխանութիւնն Հրէաստանի եւ Ասորեստանի մինչեւ ի վախճան կենաց իւրոց:

 1:0 First we shall discuss those called Amir al-Mu’mnin Commander of the Faithful. Muhammad (Mahmet) [ca. 570-632] died after exercising power for twenty years. In the eleventh year of the reign of the pious, God-pleasing Emperor Heraclius [610-641] of Byzantium, Muhammad was succeeded by Abu Bakr [632-634], ’Umar [634-644], and ’Uthman [644-656] who ruled for thirty-eight years. As long as the God-crowned Heraclius was living, the Arabs did not dare to conduct raids against Judaea, because Heraclius’ reputation for bravery was widespread, and he terrified them. Thus Heraclius held the rule of Judaea and Asorestan until the end of his life:

1:1 Եւ իբրեւ թագաւորեաց որդի նորա փոխանակ Հերակղի հօր իւրոյ՝ յայնմհետէ զարթոյց տէր զհոգի արանցն չարաց, զի առցէ նոքօք զվրէժխնդրութիւն յազգէն քրիստոնէից, զորս մեղաքն առաջի տեառն Աստուծոյ մերոյ:

 1:1 Once Heraclius’ son Constantine [III, 613-641] had come to rule in his father’s stead, the Lord awakened the spirits of malevolent men so that through them the blood of Christians would be shed in vengeance, because we had sinned before the Lord God:

1:2 Եւ սկսան գունդ կազմել եւ զօրս գումարել ի վերայ իշխանութեանն Կոստանդնի, ի վերայ Հրէաստանի եւ Ասորեստանի. զի զպատուէր օրինադրին իւրեանց ունէին օժանդակ, զոր պատուիրեացն որոմանցն սերմանողի, թէ «ելէ՛ք ի վերայ աշխարհաց, նուաճեցէ՛ք զնոսա ընդ ձեռամբ ձերով. զի մեզ, ասէ, տուեալ է ի վայելս զպարարտութիւն երկրի. կերա՛յք զմիս ընտրելոց երկրի եւ արբէ՛ք զարիւն զօրաւորաց:

 1:2 The Arabs began to form brigades and mass troops against Constantine’s realm, against Judaea and Asorestan, having for support the command of their law-giver, that sower of darnel, to “Go against the countries and put them under your rule, for the plenty of the world has been given to us for our enjoyment. Eat the meat of the select ones of the countries, and drink the blood of the mighty:

1:3 Որոց եւ սադրիչք եղեն եւ առաջնորդք՝ Հրէայք, որք երթեալ ի բանակս Մադիամու ասէին ցնոսա «Աբրահամու, ասեն, խոստացաւ Աստուած տալ զբնակիչս երկրի ի ծառայութիւն, եւ մեք եմք ժառանգք եւ որդիք նահապետին: Արդ ի մէնջ տաղտկացաւ Աստուած վասն չարութեան գնացիցն մերոց եւ եբարձ ի մէնջ զթագաւորութեան գաւազանն եւ մատնեաց զմեզ ի ստրկութիւն ծառայութեան. այլ եւ դուք էք զաւակք Աբրահամու եւ որդիք նահապետին:

 1:3 The Jews were their supporters and leaders, having gone to the camp at Madiam and told them: “God promised Abraham that He would deliver up the inhabitants of the world in service (to him); and we are his heirs and sons of the patriarch. Because of our wickedness, God became disgusted with us and lifted the scepter of kingship from us, subjecting us to the servitude of slavery. But you, too, are children of Abraham and sons of the patriarch:

1:4 Ելէ՛ք ընդ մեզ եւ փրկեցէ՛ք զմեզ ի ծառայութենէ արքային Յունաց, եւ ի միասին կալցուք զիշխանութիւնս մեր»: Իբրեւ զայս եւս լուան՝ քաջալերեալ դիմեցին ի վերայ Հրէաստանի:

 1:4 Arise with us and save us from service to the emperor of the Byzantines, and together we shall hold our realm.” The Arabs were encouraged further hearing this, and went against Judaea:

1:5 Իսկ ապա ազդ եղեալ թագաւորին Յունաց՝ գրէ առ զօրավարն որ ի Հրէաստանի. «լուայ, ասէ, թէ Սառակինոսք ելին յարձակեալ ի վերայ Հրէաստանի եւ Ասորեստանի:

 1:5 News reached the emperor of the Byzantines, who wrote to the general in Judaea, saying: “I have heard that the Saracens have arisen and attacked Judaea and Asorestan:

1:6 Արդ գումարեա զզօրս քոյ եւ մարտիր ընդ նոսա եւ արգե՛լ զնոսա. զի մի ասպատակեսցեն ի վերայ երկրիդ մերոյ եւ ածիցեն սուր եւ սատակումն ի վերայ դոցա. այլ արդ սպառազինեալ կազմեա զզօրս քո:

 1:6 Gather up your troops, go fight against them and block them, so they do not spread their raiding over our country, bringing the sword and death to it. Now put on your armor and organize your troops:

1:7 Իսկ նորա ընկալեալ զհրամանն օգոստական՝ գրէր առ զօրագլուխս որ ընդ իւրով իշխանութեամբ, զի ուր եւ իցեն՝ առ նա հասցեն:

 1:7 The general, upon receiving the imperial order, wrote to the military commanders who were under his authority, wherever they happened to be, to come to him:

1:8 Եւ վաղվաղակի հասեալք՝ ի միասին լինէին բանակ մեծ. եւ խաղացեալ յառաջ գնացին ընդդէմ՝ հինին նորա որ զօրացեալ գայր ի վերայ նոցա:

 1:8 Coming quickly, altogether they formed a mighty army which went before the marauder who had grown strong and was coming against them:

1:9 Երթեալ յանդիման լինէին միմեանց ի սահմանս Ապառաժն Արաբիոյ. տեսանէին զբանակս Մադիամու անթիւ բազմութեամբ, եւ իբրեւ զգունդս մարախոյ՝ զանչափութիւն ուղտուցն եւ ձիոց:

 1:9 Now the two sides faced each other in the confines of the place called the Rock of Arabia. The Byzantines saw the boundless host of the Madiam army, as numerous as a swarm of locusts, with their incalculable number of camels and horses:

1:10 Ապա անգիտացեալ զօրուն Յունաց անգիտութիւն մեծ՝ զատուցանէին զաղխս բանակին իւրեանց բացագոյն ի նոցանէն բազում՝ վտաւանօք, լքանէին ի բանակին եւ զերիվարսն իւրեանց. եւ ինքեանք ի հետիոտս սպառազինեալ՝ ընդդէմ նոցա գնացին պատերազմել: Եւ ի ջերմութենէ արեգակնային տապոյն եւ ծարաւուտ ապառաժէն եւ յաւազոյն աշխատեալք, եւ պարտասեալք ի ծանրութենէ զինուցն՝ անկան ի մէջ թշնամեացն:

 1:10 Then the Byzantine troops displayed great ignorance, for they put the army’s supplies out in the open at a great distance from themselves. And, leaving their horses at the camp, they went forth to make war on foot, armored, against the Arabs. Exhausted from the sun’s heat, the hot rocks and sand, and from the weight of their weapons, they fell upon the enemy:

1:11 Իսկ նոքա քանզի ի հանգստեան էին՝ յանկարծակի հեծեալ յերիվարս իւրեանց, եւ յարձակեալ ի վերայ նոցա՝ հարին բազում հարուածս ի զօրուէն Յունաց, եւ ի փախուստ դարձուցեալ զմնացեալսն, հետամուտ եղեալ մինչեւ ի բանակն Յունաց՝ զբազումս առհասարակ կոտորէին. եւ մնացեալքն հեծեալ յերիվարս փախստական անկան յաշխարհն իւրեանց: Եւ Իսմայելացւոցն լցեալ յաւարէն Յունաց գանձիւք, եւ առեալ զկապուտ անկելոցն ի սրոյ՝ դարձան խնդութեամբ յաշխարհն իւրեանց:

 1:11 The Arabs, who had rested themselves, quickly leaped on their mounts and attacked, delivering many blows to the Byzantine troops and putting the rest to flight, pursuing them to the Byzantine camp, and generally killing many of them. Then the Ishmaelites, having loaded up with looted Byzantine treasures and after robbing those who had fallen to their swords, returned in joy to their own land:

1:12 Եւ յայնմհետէ տիրեցին Հրէաստանի եւ Ասորեստանի վերայ. եւ արկին ընդ հարկօք զաշխարհն եւ զեկեղեցիս սրբոյ քաղաքին Երուսաղէմի: Եւ յայնմհետէ դադարեցին ի հարկատուութենէ արքային Յունաց Հրէաստան եւ Ասորիք. զի ոչ կարացին զդէմ ունել Իսմայելի զօրքն Յունաց: Եւ Իսմայէլ տիրեաց ի վերայ Հրէաստանի:

 1:12 Thereafter they ruled over Judaea and Asorestan, putting the land and country of the blessed city of Jerusalem under taxation. Thus, from that time forth, Judaea and Asorik’ ceased paying taxes to the emperor of Byzantium, since the army of the Byzantines was unable to resist the Ishmaelites. And so Ishmael came to rule over Judaea: