39:0 Փախուստ Խոսրովայ ի Վեհկաւատ. առնուլ Հերակղի զՏիզբոն եւ դառնալ յԱտրպատական: Դարձ Խոսրովայ անդրէն ի Տիզբոն եւ սպանումն: Թագաւորել որդւոյ նորա Կաւատայ եւ առնել հաշտութիւն ընդ Հերակլի, ունելով երկաքանչիւրոց զհին սահմանս իւրեանց:

 39:0 Khosrov’s flight to Vehkawat. Heraclius takes Ctesiphon and returns to Atrpatakan. Khosrov’s return to Ctesiphon and his murder. His son Kawat reigns and makes a treaty with Heraclius, both of them keeping their old boundaries:

39:1 Իսկ Խոսրով արքայ Պարսից փախստական գնաց՝ անցանել ընդ Դգլաթ գետաւ ի Վեհկաւատ, հատեալ զլարս նաւակամրջացն: Եւ Երակլոս հասեալ բանակեցաւ առ դուրս մերձ Տիզբոն քաղաքի, եւ այրեաց զամենայն ապարանս թագաւորականս շուրջ զքաղաքաւն:

 39:1 Then Khosrov the Persian king fled across the river Tigris at Vehkawat and cut the cables of the pontoon-bridge. Heraclius arrived and camped nearby, outside the city of Ctesiphon; he burned all the royal palaces around the city:

39:2 Եւ ինքն գնաց յԱտրպատական ամենայն աղխիւն եւ բազմութեամբ իւրով, զի էին միտք Երակլի զարհուրեալ ի Խոռեմայ: Իսկ Խոռեմ ոչ եկն Խոսրով արքայի յաւգնականութիւն, այլ եկաց անդէն ուր էրն ի կողմանս արեւմտից: Եւ Խոսրով արքայ դարձաւ անդրէն ի տուն, եւ հրամայեաց կազմել զնաւակամուրջսն: Բայց տիկնայքն եւ որդիքն արքայի եւ գանձն եւ ախոռն արքունի երիվարացն էին ի Վեհկաւատ:

 39:2 Then he went to Atrpatakan with all the baggage and the host of his army, for Heraclius was troubled by fear of Khoṙeam. However, Khoṙeam did not come to the aid of king Khosrov, but remained right where he was in the west. So, king Khosrov returned home, and ordered the pontoon-bridge to be repaired. But the king’s harem and sons and the treasure and the stable of royal horses stayed at Vehkawat:

39:3 Սկսաւ Խոսրով ժողովել զմնացեալ նախարարսն. եւ խաւսէր ընդ նոսա ահագին դատաստանաւք, եթէ. «Ընդէր եւ ոչ դուք մեռարուք ի տեղւոջ պատերազմին, քան եթէ գալ առ իս. արդեաւք զԽոսրով մեռեալ կարծէիք»: Յայնժամ խորհուրդ միաբանութեան ի մէջ առեալ ասեն. «Թէպէտ ի թշնամեացն ապրեցաք, բայց ի ձեռաց դորա ոչ գոյ մեզ ապրել. այլ եկայք իմասցուք ինչ:

 39:3 Khosrov began to gather the surviving nobles and addressed them with fearsome condemnations: ’Why did you not die on the battlefield rather than come to me? Did you really suppose Khosrov was dead? ’ Then they took counsel together and note: ’Although we escaped from the enemy, yet there is no escaping the hands of this man. But come, let us think of something. ’:

39:4 Յայնժամ երդուան առ միմեանս, եւ գնացեալ ի գիշերի ընդ զոմն ի Վեհկաւատ, կալան զնա եւ կարգեցին ի վերայ նորա պահապանս եւ թագաւորեցուցին զԿաւատ զորդին նորա. նաեւ զերիվարսն որով եկեալ էր Խոսրով ի Տիզբոն՝ հանին գաղտաբար: Իսկ յորժամ եհաս գոյժ աղաղակին այսորիկ առ Խոսրով՝ ընդոստուցեալ յահէն՝ զարհուրեցաւ. խնդրեալ երիվար, եւ մտեալ յասպաստանն ոչ գտին: Եւ արքայ Կաւատ եկն անց ամենայն զաւրաւքն իւրովք:

 39:4 Then they swore an oath with each other; and going by night across the bridge to Vehkawat, they seized control of it and posted guards over it. They made his son Kawat king, and secretly removed the horses with which Khosrov had come to Ctesiphon. Now when news of this affray reached Khosrov, he was shaken with fear and terrified. He sought a horse; but on entering the stable they found none. King Kawat came up and crossed with all his troops:

39:5 Եւ արքայ Խոսրով յայլակերպս եղեալ եմուտ ի բուրաստանն արքունի, եւ մտեալ ընդ թաւ թփով ծաղկոցին՝ ղաւղեալ դադարեաց: Եւ եկեալ Կաւատ արքայ հրամայեաց խնդիր առնել, եւ գնացեալ ի բուրաստանն՝ գտին զնա. կալան զնա եւ ածին ի դահլիճ անդր: Եւ հրամայեաց Կաւատ արքայ, եւ սպանին զնա:

 39:5 Then king Khosrov, disguising himself, entered the royal garden; and going under a thick bush of flowers, he lay hidden. When king Kawat came, he ordered a search to be made. On entering the garden, they found him. They seized him and brought him to the hall. King Kawat gave the order, and they killed him:

39:6 Եւ վասն որդւոցն Խոսրովու ասեն նախարարքն. «Ոչ է արժան ապրել նոցա. զի խռովութիւն յարուցանեն»: Յայնժամ հրաման ետ արքայ Կաւատ, եւ սպանին զամենեսին ի միում ժամու արս [Խ.] եւ խնդրեաց յինքն զտիկնայս եւ զգանձս եւ զախոռ արքունի:

 39:6 As for Khosrov’s sons, the nobles note: ’It is not right to spare them, because they will raise a rebellion. ’ Then king Kawat gave an order and they killed them all at the same time, [40] men. And he claimed for himself the women and treasures and royal stable:

39:7 Ապա սկսաւ արքայ Կաւատ խորհուրդ առնել ընդ նախարարս թագաւորութեանն իւրում, եթէ «Պարտ է հաշտութիւն առնել ընդ կայսեր, եւ ի բաց թողուլ զամենայն սահմանս թագաւորութեան նորա. եւ ընդ ամենայն կողմանս հաշտութիւն արասցուք»: Եւ հաւանեցան միաբանութեամբ առնել այնպէս:

 39:7 Then king Kawat began to take counsel with the nobles of his kingdom: ’It is necessary to make a treaty with the emperor and to give up all the territory of his empire. Let us make peace over the whole region. ’ They agreed in unison to act thus:

39:8 Յայնժամ հրամայէ Կաւատ արքայ գրել առ Երակլոս հրովարտակ ողջունի. եւ թողու ի բաց զամենայն սահմանս նորա: Եւ տայ տանել նմա երդումն. աղ կնքել եւ տանել ընդ հրովարտակին. արձակէ զՌաշնան ոմն իշխան մեծամեծ ընծայիւք՝ հաստատել զնա ի վերայ միաբանութեանն այնորիկ:

 39:8 Then king Kawat ordered a letter of greeting to be written to Heraclius, and he gave up all his territory. He had an oath taken to him, salt-sealed and brought with the letter; and he sent a certain prince Ṙashnan with magnificent presents to confirm this agreement with him:

39:9 Արդ՝ իբրեւ եհաս Ռաշնայն եւ ետ աւետիս եւ մատոյց զհրովարտակն, եւ կալաւ զառաջեաւ զընծայսն՝ մեծապէս գոհացան զԱստուծոյ Երակլոս արքայ եւ ամենայն զաւրք իւր: Յայնժամ հրաման ետ արքայ Երակլոս արձակել զբազմութիւն գերութեանն եւ զաւարն ամենայն ի բաց տալ:

 39:9 Now when Ṙashnan arrived, gave him the good news, presented the letter, and offered the gifts, king Heraclius and all his army greatly thanked God. Then king Heraclius ordered the multitude of captives to be released and all the plunder to be left behind:

39:10 Եւ գրէ կտակ աւրհնութեան, եւ հաստատէ խաղաղութիւն հանդերձ երդմամբ, եւ արձակէ զոմն յիւրոց գլխաւոր նախարարացն, որում անունն էր Յուստաթ, հանդերձ մեծամեծ ընծայիւք: Եւ զՌաշնայն մեծարեալ՝ լնու պատուական գանձիւք եւ արձակէ: Եւ իւր չուեալ խաղաղութեամբ գնաց ի տեղի իւր:

 39:10 He wrote a solemn covenant and confirmed peace with an oath. He despatched one of his senior nobles, who was called Eustathius, with magnificent gifts. And he honoured Ṙashnan, showered him with precious treasures, and sent him back. He himself journeyed peacefully to his own place:

39:11 Եւ Յուստաթ երթեալ ընծայիւք առաջի Կաւատայ արքայի, եւ մատուցանէ զհրովարտակն, եւ առաջի ունի զընծայսն: Իսկ արքայ Կաւատ խնդութեամբ ընկալաւ զնա. եւ դարձեալ վերստին հաստատէ առ նմա զբանս խաղաղութեան եւ սահմանացն հատելոց երդմամբ հրովարտակաց. եւ կնքեաց աղ ըստ առաջին աւրինակին ընդ Յուստաթ, ըստ առաջին թագաւորաց:

 39:11 Eustathius came with the gifts into the presence of king Kawat; he presented the letter, and offered the gifts. King Kawat joyfully received him. Once more he confirmed with him the terms of peace and of the territories divided by the oath of the letters. He sealed salt with Eustathius as previously, according to the old (custom) of their kings:

39:12 Եւ յանդիման նորա հրամայէ գրել առ Շահր Վարազ, զի ժողովեսցէ զզաւրն եւ եկեսցէ անցցէ յերկիրն Պարսից, եւ ի բաց թողցէ զսահմանս Յունաց. թէպէտ եւ նա ոչ կամեցաւ լսել հրամանին այնմիկ: Եւ զՅուստաթ արձակեցին լի գանձիւք, եւ գնաց:

 39:12 In his presence he ordered (a letter) to be written to Shahr Varaz, that he should collect his troops, come back into Persia, and abandon Greek territory - although the latter did not wish to obey that order. They sent off Eustathius laden with treasures, and he departed: