31:0 Եւ զայս ասացեալ սրբոյ առնն Վարդանայ տեառն Մամիկոնէից եւ Հայոց սպարապետի` կամակցութեամբ երանելի եղբարցն իւրոց եւ սիրելեաց դարձան անդրէն առ ընկերսն իւրեանց ի բանակն Հայոց:

 31:0 When the blessed Vardan, lord of the Mamikoneans and sparapet of Armenia, had said this, with the support of his venerable brothers and dear ones, the Mamikoneans returned to their comrades in the Armenian army:

31:1 Եւ եկեալք ի միաբանութիւն բազմութեանն` ոչ առնէին դուլ եւ դադար խորհուրդք սրբոյ սպարապետին Հայոց Վարդանայ` լոկ միայն առտնին կատարել քահանայիւք եւ այլ բազմութեանն պաշտաւնէիւք դրանն իւրոյ զպաշտաւն կարգեալ ժամուցն, զոր զցայգ եւ զցերեկ բազում փութով վճարէին անյապաղ. այլ միաբանութեամբ ամենայն Հայովք երթալ յեկեղեցի ցանկայր:

 31:1 Having achieved unity, a multitude of them did not desist from the counsel of the blessed sparapet of Armenia, Vardan, but celebrated (mass) with priests in their homes. Others celebrated mass with a host of clerics at his court. Many hastened there, day and night. (Vardan), sharing the sentiments of all the Armenians, longed to go to Church:

31:2 Բայց թէպէտ եւ նեղէր չերթալով, այլ եւ կամաւ արգելեալ` առ վայր մի համբերէր իրացն, հոգալով եւ զպէտս ընկերացն, որպէս իւրոյ տանն եւ անձին. մանաւանդ յաղագս Աշուշայի Վրաց բդեշխի եւ որդւոց իշխանին Սինեաց Վասակայ, զորս արգելեալ պահեաց անդրէն ի դրան թագաւորն Պարսից Յազկերտ:

 31:2 But although he was bothered by not going, nonetheless he willingly abstained, enduring the situation for awhile concerning himself with the needs of his comrades, the needs of his House and himself. He was especially concerned about Ashusha, the Iberian bdeshx, and the sons of Vasak, the prince of Siwnik’, whom the Iranian king, Yazkert, had kept at court:

31:3 Եւ զայս խորհէր սուրբն Վարդան, իբրեւ ոչ առ ի պէտս ինչ աւգնականութեան իւրում առաջադրեալ գործոյն, քանզի չխորհէր զյաղթութեան ինչ անուն գտանել, այլ զհեղումն արեան անձինն ի վերայ շինութեան ուխտի եկեղեցւոյ մնչէր ըմբռնել. բայց հոգայր իբրեւ զբարեսէր, թէ մի՛ գուցէ դժուար ինչ արանցն ի թագաւորէն դիպիցի, եւ վնասիցին:

 31:3 The holy Vardan regarded the situation not with a view to advancing his cause, for he was not thinking about achieving a reputation for victory. He longed to shed his own blood for the flourishing covenant of the Church. But as a virtuous person, he was aware that as a result of (untimely provocations, the hostages) might be subjected to wretched acts by the king, and be injured:

31:4 Բայց իշխանն Ամատունեաց Վահան ոչ տայր դուլ եւ դադար զաւրավարին Հայոց Վարդանայ. այլ մերթ ինքեամբ եւ մերթ այլովք ստիպէր` վաղվաղակի յայտնել զիրս ապստամբութեանն, կարծեցուցանելով որպէս հոգւոյ եւեթ հոգալ զգիւտ փրկութեան, բայց ոչ հոգալով ինչ կարի յայն միտս` ըստ խաւսիցն փութացուցանէր զյայտնել իրացն, այլ վասն մթերից առաջին ոխութեանն, զոր ունէին առ միմեանս իշխանն Սիւնեաց Վասակ եւ տէրն Ամատունեաց Վահան:

 31:4 However Vahan, prince of the Amatunik’, would not leave Vardan, the general of Armenia, alone. Rather, he was always urging that the condition of rebellion be made known, sometimes doing this urging himself, other times by means of other people. He made it appear that he was concerned only about the salvation of souls, though in fact, he was not much concerned with this. Although he spoke about quickly proclaiming (the rebellion), he was actually thinking about a previous grudge that he, Vahan, lord of Amatunik’, and Vasak, prince of Siwnik’ had against each other:

31:5 Բայց ըստ ծանր խոհականութեանն իւրոյ հայեցեալ նկատէր, թէ կա՛մ չհաւանեալ ապստամբել իշխանն Սիւնեաց Վասակ` մեռանի յիւրոցն ընկերաց անարժան մահուամբ, կամ թէ հաւանեալ առ վտանգին ապստամբել` արգելեալ անդրէն ի դրանն որդիքն երկոքեան չարաչար կենաւք վտանգեալ պատահեն մահու եւ կամ բազմաժամանակեայ կարեւոր կապանաց եւ բանդից դիպեալք` տանջին անխնայ:

 31:5 According to his heavy calculations, he reasoned that either Vasak, prince of Siwni’, would not agree to rebel, and would (therefore) be killed by his own comrades, dying an unworthy death; or, if he agreed to rebel because of the danger, his two sons who were detained at court, might evilly be put to death, or else, after living through heavy fetters and long imprisonment, be mercilessly tortured:

31:6 Իսկ սուրբ այրն Աստուծոյ Վարդան տէրն Մամիկոնէից եւ Հայոց զաւրավարն ոչ ի բանս ինչ ուրուք հայէր, այլ զհոգ ընկերացն հոգայր եւ ի նահատակութիւնն ցանկացեալ ընթանայր:

 31:6 But that holy man of God, Vardan, lord of the Mamikoneans and the general of Armenia, did not put confidence in words, but rather, was concerned about his comrades, and wanted to display heroism:

31:7 Եւ այնպէս ձգեալ բռնի զաւուրս գարնանոյն յերկար, մինչեւ յաւուրս տաւթոյն մաւտելոյ. եւ հասեալ ամիսք տաւթոյն ջերմութեան` չու արարեալ ամենայն բազմութիւնն Հայոց ի տեղիս հովոց` գային հասանէին ի գաւառն որ կոչի Ծաղկուտն, մերձ ի բերդն ամուր, զոր Անգղն անուանեն. զայն տեղեաւք արարեալ բանակետեղս արանց՝ դադարէին անդ զաւուրս տաւթոյն:

 31:7 Thus did the springtime pass, until the heat of summer approached. When the warm months arrived, the entire multitude of Armenians went to the cool places, to the district of Caghkotn close to the secure stronghold which is called Anggh. They made these places their camping grounds and remained there during the hot weather: