Խորենացի 2-80 Khorenatsi

80:1 Յայտարարութիւն սակաւուք սննդեան եւ վարուց Գրիգորի եւ որդւոցն, եւ թղթոյն Արտիթեայ եպիսկոպոսի, որ վասն հարցմանն Մարկոսի միայնակեցի ի Յագռոճանի:	80:1 A brief exposition of the birth and life of Gregory and his sons from the letter of the bishop Artit’es concerning a question of the hermit Mark in Agṙochan:
80:2 Այր ոմն ի Պարսից, ոչ ի փոքունց եւ յաննշանից, որում անուն էր Բուրդար, գնացեալ անտի եւ եկեալ ի կողմանս Գամրաց` պանդխտեցաւ ի Կեսարիայ:	80:2 A certain Persian, not one of the lesser and insignificant people, whose name was Burdar, went from Persia to the province of Cappadocia and settled in Caesarea:
80:3 Եւ առեալ կին ի հաւատացելոց, որում անուն Սոփի կոչէր, զքոյր ուրումն մեծատան, որ Եւթաղիոս յորջորջէր, դարձաւ անդրէն գնալ յերկիրն Պարսից հանդերձ կնաւ իւրով. զորոյ զհետ մտեալ Եւթաղեայ` համոզեալ արգելոյր:	80:3 Having married a Christian wife called Sophy, the sister of a certain magnate named Euthalius, he set out to return to Persia with his wife. But Euthalius caught him up and dissuaded him from going farther:
80:4 Որոյ հանդիպեալ ծննդեան մերոյ Լուսաւորչին` ըստ պատահման մտանէ ստընտու մանկանն. եւ ի հասանել աղետին` առեալ Եւթաղեայ զքոյր իւր եւ զայր նորա հանդերձ մանկամբն ի Կապադովկացւոց աշխարհն դառնայր:	80:4 At this point the birth of our Illuminator took place, and by chance Sophy became the child’s nurse. When the catastrophe occurred, Euthalius took his sister and her husband with the child and returned to Cappadocia:
80:5 Այլ զայս ամենայն գործէ յառաջատեսութիւնն Աստուծոյ, որպէս կամք են իմոյս ասել բանի, յաղագս որ ի մեզ փրկութեան ճանապարհ:	80:5 But all this happened through God’s foresight, I am happy to say, for the sake of preparing the way for our salvation:
80:6 Ապա թէ ոչ, որո՞ւմ յուսոյ ակն ունելով զմանուկն պահլաւիկ ի Հռոմայեցւոց իշխանութեանն սնուցանէին, եւ Քրիստոսի ընծայէին հաւատոց:	80:6 Otherwise, with what hope or expectation did they raise the child of Pahlav descent in the Roman empire and dedicate him to the Christian faith:
80:7 Բայց յարբունս հասակի հասեալ մանկանն` փեսայացուցանէ հաւատացեալ ոմն այր, որում անուն էր Դաւիթ, ի դուստր իւր Մարիամ. որ յետ երից ամաց երկուց որդւոց լինելոյ, ի կամաց երկոցունց մեկնեալ ի միմեանց զատչին:	80:7 But when the child reached maturity, a certain Christian called David married him to his daughter Mariam. After the birth of two sons in three years, they both willingly separated from each other:
80:8 Մարիամ հանդերձ մանկամբն կրտսերաւ ի վանս կանանց երթեալ կրաւնաւորէր. որոյ յարբունս հասեալ մանկանն, զհետ ընթանայ միայնաւորի ուրումն, որում անուն էր Նիկոմաքոս:	80:8 Mariam with the younger child entered a convent and became a nun. When this child reached maturity, he joined a hermit called Nichomachus:
80:9 Իսկ անդրանիկն առ դայեկաց մնացեալ, որ ապա աշխարհավարեալ ամուսնացաւ:	80:9 But the elder child remained with his tutors and later led a secular life and married:
80:10 Բայց հայր նոցին Գրիգոր անցեալ գնաց առ Տրդատ` զհայրենեացն հատուցանել պարտիս, կամ որպէս պարտ է ասել ճշմարտութեամբ` զառաքելութեանն վիճակ մերոյ աշխարհիս եւ զքահանայապետութեանն հանդերձ մարտիրոսութեամբն վարժելով:	80:10 However, their father Gregory took service with Trdat to repay his father’s debt or, rather, to speak more truly, to carry out the task of preaching to our country and of his high priesthood and martyrdom:
80:11 Բայց արդարեւ հաւր սքանչելւոյ որդիք զարմանալիք առաւել քան զառաւել. զի ո՛չ նա խնդրեաց զորդիսն` յորժամ դարձաւ ընդ Տրդատայ, եւ ոչ նոքա չոգան առ նա. եւ այն գրեա՛ թէ վասն երկիւղի հալածանացն. բայց եւ ոչ ի քահանայանալն եւ ի փառաւորել հաւրն երեւեալ պերճացան նոքա:	80:11 Now the sons were even more wonderful than their amazing father, for he did not seek his sons when he returned to Armenia with Trdat, nor did they go to him. This was hardly because of fear of persecutions. But they did not appear proud when their father was consecrated and made glorious:
80:12 Վասն որոյ եւ ոչ նա յամեաց ի Կեսարիայ, այլ փութապէս դարձեալ` ի Սեբաստացւոց քաղաքին անսայր հաւաքել զնիւթ վարդապետութեանն:	80:12 And therefore he did not linger in Caesarea, but quickly turned back and in the city of Sebaste occupied himself with collecting material for his teaching:
80:13 Այլ թէ եւ բազում աւուրս արարեալ ի Կեսարիայ` ոչ ինչ, զորոց զմտաւն ածէր` առնելոց էին, անսպառին եւ անանցականին միայն սկելով. որք ոչ զպատիւն յինքեանս ձգէին, այլ պատիւն զհետ նոցա ընթացաւ, որպէս ուսուցանէ քեզ Ագաթանգեղոս:	80:13 But even if he had spent many days in Caesarea, they would have done nothing of what he feared, for they cared only for what has no end and passes not away. They did not draw honor to themselves, but honor followed them, as Agathangelos informs: