37:0 Շինումն տաճարին Հռիփսիմեայ:

 37:0 Building of the church of Hṙip’simē:

37:1 Եւ եղեւ յամի [ԻԸ-երորդի] թագաւորութեանն Ապրուէզ Խոսրովու քակեաց կաթուղիկոսն Կումիտաս զմատուռ սրբոյն Հռիփսիմեայ ի Վաղարշապատ քաղաքի, զի կարի ցած եւ մթին էր շինուածն, որ շինեալ էր սրբոյն Սահակայ հայրապետի Հայոց կաթուղիկոսի, որդւոյ սրբոյն Ներսիսի:

 37:1 In the [28th] year of the reign of Apruēz Khosrov the Catholicos Kumitas demolished the chapel of St. Hṙip’simē in the city of Vałarshapat, because the building was too low and dark which St. Sahak had built, the patriarch and Catholicos of Armenia, son of St. Nersēs:

37:2 Արդ՝ մինչդեռ քակէին զորմն մատրանն՝ երեւեցաւ յանկարծակի լուսաւոր եւ չքնաղագիւտ արքունական մարգարիտն, այսինքն կուսական մարմին սրբոյ տիկնոջն Հռիփսիմէի: Եւ քանզի անդամ անդամ յաւշեցին զնա, յաւշեալ ի միմեանց. եւ կնքեալ մատանեաւ սրբոյն Գրիգորի եւ մատանեաւ երանելւոյն Սահակայ Հայոց կաթուղիկոսի, զոր նա ոչ համարձակեցաւ բանալ: Եւ կնքեալ իւրով եւս մատանեաւ, որ արժանի իսկ էր կնքել զայսպիսի մարգարիտ երից հաւատարմաց երրորդ մատանեաւք:

 37:2 Now while they were taking down the wall of the chapel, unexpectedly there was revealed a luminous and incomparable royal pearl, that is, the virginal body of the holy lady Hṙip’simē. Because they had dismembered it limb from limb, St Gregory had sealed it with his ring; as had also with his ring the blessed Sahak Catholicos of Armenia, not daring to open it. He (Komitas) too sealed it with his own ring, who was worthy to seal such a pearl with the third ring of three faithful (prelates:

37:3 Ո՜վ մարգարիտ, որ ոչ ծովածին, այլ մարգարիտ, որ ծնեալ ի թագաւորական ազգէ, եւ սնեալ ի գիրկս սրբութեան եւ նուիրեալ Աստուծոյ, որում ցանկացեալ էին տեսանել զքեզ արդարք, եւ խանդակաթ էր ի սէր քոյ երանելին Կումիտաս:

 37:3 O pearl, not born from the sea, but a pearl born of royal descent, raised in the bosom of holiness and dedicated to God. ’The just had desired to see you’, and the blessed Komitas ’was devoted to love for you. ’:

37:4 Չափ հասակի էր երանելւոյն ինն թզաւ եւ չորս մատունս: Եւ դղրդեալ ամենայն կողմն հիւսիսոյ գայր յերկրպագութիւն. եւ բազում ախտաժետաց լինէր բժշկութիւն ամենայն ցաւոց: Շինեաց զեկեղեցին, եւ զերանելին եթող ի բացեայ վասն գիջութեան որմոցն, մինչեւ ցամաքել կրոյն: Ապա ամփոփեցաւ ի կայեանս իւր:

 37:4 The height of the blessed one was nine palms and four fingers. The whole northern region, stirred (by the discovery), came to worship; and healing of all (kinds of) illnesses was effected for many sick people. He built the church and left the blessed one in the open, because of the humidity of the walls, until the mortar dried. Then she was enclosed in her resting-place:

37:5 Վերացոյց եւ զփայտայարկս սրբոյ կաթուղիկէին. նորոգեաց եւ զխախուտ. որմոյն. շինեաց զքարայարկսն: Այս եղեւ յամս Յովհանկան վանաց երիցու սրբոյ կաթուղիկէին:

 37:5 He also raised the wooden roof of the holy cathedral, and renewed the unstable wall. He built the stone roof. This occurred in the years of Yovhanik, priest of the monastery of the holy cathedral: